احساس درونی پس از استشمام تنفس فرد، تحت عنوان بوی تنفس (Breath Odor) تعریف می شود. بوی تنفس می تواند خوشایند، ناخوشایند، یا حتی آزار دهنده یا بدتر متعفن باشد.

هاليتوز يا بدبويي دهان يك شكايت شايع در بين بيماران مراجعه كننده به مطب متخصصين داخلي و گوش و حلق و بيني، دندانپزشكان و پزشكان عمومي مي باشد. اكثر بيماران بدون گرفتن نتيجه خاصي، از مراكز درماني خارج مي شوند و گاه اين پديده باعث بروز مسايل جدي در خود و خانواده آنها مي گردد. دلیل نخست مراجعات فساد دندان و دلیل دوم بیماری لثه است.

در بیشتر موارد (۹۰-۸۵ درصد)، بدبویی دهان از خود دهان ناشی می‌شود. شدت بدبویی در ساعات روز متفاوت است. خشکی دهان (در اثر استرس یا روزه‌داری)، خوردن بعضی مواد غذایی (مانند سیر، پیاز، گوشت، ماهی و پنیر) و مصرف دخانیات والکل در افزایش و کاهش شدت بدبویی تأثیر دارند.

البته بوی بد تنفس نباید با بوی آزار دهنده زودگذر که ناشی از خوردن غذا( سیر، پیاز، ماهی، غذاهای ادویه دار، نوشابه های الکلی) و یا گرسنگی یا سیگار کشیدن، است اشتباه شود، زیرا این بوها نشان دهنده مشکل سلامت نمی باشند. همچنین تنفس بد« صبحگاهی»، که به طور عادت حین بیدار شدن از خواب تجربه می شود؛ این بوی بد ناشی از کاهش جریان بزاق و افزایش تخمیر حین شب بوده و خود به خود پس از صرف صبحانه یا انجام بهداشت دهان برطرف می شود. طبق تعریف بوی بد تنفسی دائم ، نشانگر نوعی پاتولوژیست که ۲۵٪ از جمعیت انسانی با شدت‌هایی متفاوت با این مسئله روبرو است.در ژاپن یک چهارم افراد بالای ۳۰۰ سال از این موضوع رنج می‌برند و درکالیفرنیا این امر تبدیل به وسواس شده است.

گاه در برخی افراد در مورد بدبویی دهان، توهم بویایی پیش می‌آید. این توهم که معمولاً کوتاه‌مدت است به ندرت نشانه‌ای از صرع لوب گیجگاهی مغز است.

حضور روانشناس یا روانپزشک در مشاوره های بوی بد دهان در مورد چنین بیمارانی بسیار مفید است. بوهايي كه علتي ارگانيك دارند، معمولا با گذشت زمان توسط بيمار كمتر حس مي شوند ولي در اينها بيمار پيوسته از بوي بد شاكي است. اين بيماريها را مي توان به دو گروه تقسيم كرد: در گروه اول توهم بويايي از نظر بيمار منشا خارجي دارد. يك علت مهم آن اسكيزوفرني است. در گروه دوم توهم بويايي منشا داخلي دارد و مي تواند به علت DH يا MH باشد. چنين بيماراني معمولا از اينكه اطرافيان بوي ناخوشايند فرضي را بسادگي تشخيص مي دهند، رنج مي برند.

البته هنگامي كه بيماري از بوي بد دهان شكايت دارد و در معاينه بويي حس نشود، نبايد فورا آن را به حساب مسايل رواني گذاشت، زيرا هاليتوز ممكن است منقطع باشد. بهر حال اگر معاينه مكرر بوي بدي نشان ندهد و علت ارگانيكي يافت نشود، بايد به بيماريهاي رواني انديشيد.

دلايل هاليتوز به سه دسته تقسيم مي شوند. علل غير پاتولوژيك ،علل پاتولوژيك و علل روحي رواني. علاوه بر مسايل مطرح شده در كتب و مقالات اخيرا ارتباط محكمي را بين وجود هليكوباكترپيلوري و پديده بدبويي دهان عنوان كرده اند كه روش درمان اين عارضه را تغيير داده است.

هاليتوز حداقل از سه جهت مهم است:

۱)با آزار ديگران به صورت يك مانع در برخوردهاي اجتماعي عمل مي كند و باعث كاهش كارآيي فرد مي شود.

۲)فردي كه از بوي بد دهان خود آگاه است ممكن است بگونه اي نسبت به پاكي دهان دچار وسواس شود كه با كارآیي وي مداخله كند.

۳)هاليتوز نشانه اي از يك وضعيت غير طبيعي است كه نياز به تشخيص و درمان دارد.

عوامل و آسيب زايي
هميشه نمي توان علتي براي هاليتوز يافت و معمولا نيز چنين است.

بوي دهان شيرخواران و كودكان شيرين، بوي دهان در دوره بلوغ غير ناخوشايند، بوي دهان بالغين تند و بوي دهان افراد سالخورده سنگين و زننده توصيف شده است. همراه با افزايش سن باكتريهاي دهان افزايش مي يابد و شايد به همين سبب زنندگي بوي دهان با افزايش سن بيشتر مي شود.

در جدول شماره یک عوامل موثر در ایجاد هالیتوز را ذکر می کنیم.

جدول شماره (۱) : عوامل موثر در ايجاد هاليتوز

۱-    علل غير پاتولوژيك –  تغييرات باليني –  تنفس صبحگاهي –  تنفس گرسنگي –  تنفس قاعدگي( علل هورمونی) –  تنفس سيگاري –  غذا –  دارو ۲- علل پاتولوژيك   الف) علل داخل دهانی –  با منشا دهان و دندان ب) علل خارج دهانی –  با منشا بيني –  با منشا سينوس ها –  با منشا لوزه ها و حلق –  با منشا دستگاه گوارش –  با منشا ريوي –  با منشا بيماريهاي سيستميك ۳-علل رواني –   توهم بويايي *با منشا خارجي *با منشا داخلي –  صرع و لوب گيجگاهي

 

جدول (۲) : داروهاي ايجاد كننده هاليتوز

دي متيل سولفوكسيد آميل نيتريت پارالدئيد ايزوسوربايد دي نيترات ويتامين B6 تتراسيكلين

 

داروها:

بعضی از داروها نظیر مترونیدازول می توانند منجر به بوی بد تنفس شوند. داروی ضد میکروبی مترونیدازول منجر به حس مزه فلزی توسط بیمار نیز می شود، که اغلب با بوی تنفسی اشتباه می شود. داروهای حاوی اوکالیپتوس در ایجاد بویی شبیه به بوی خربزه نقش دارند. مصرف داروهای آرسنیک منجر به بوی پیاز فاسد از دهان می شوند.

علل پاتولوژیک داخل دهانی:

شامل سیستم دندانی ، بیماری پریودنتال، خشکی دهان و زبان باردار،…… می باشد. شايعترين علت پاتولوژيك هاليتوز مشكلات دهان، زبان و دندانهاست. باكتريهاي فلور طبيعي دهان به ويژه گرم منفي ها قادر به توليد تركيبات فرار سولفو (VSC  ) هستند كه بوي بد ايجاد مي كنند. سولفيد هيدروژن و متيل مركاپتان و دي متيل سولفيد مهمترين VSC هستند كه ارتباط آنهــــا با بوي بد دهان مشخص شده است.

علل خارج دهانی:

گوش- حلق- بینی. عبارتند از فارنژیت حاد، سینوزیت چرکی و ترشحات پشت بینی.Ozena یک وضعیت آتروفی مخاط بینی با ظاهر کبره ای(Crust) بوده و موجب بوی بد تنفسی بسیار شدید می شود.

علل ریوی عبارتند از برونشیت مزمن، برونشکتازی و کارسینوم برونش می باشد.

بوهای تنفسی خاص:

بوی تخم مرغ فاسد شده؛ نشانه VSCs است.

بوی شیرین، که بعضی آنرا تحت عنوان بوی استشمام شده از موش مرده توصیف می کنند مرتبط با عدم کفایت کبدی است.

بوی سیب فاسد شده مرتبط با دیابت وابسته به انسولین کنترل نشده است، که منجر به تجمع کتون می‌شود.

بوی ماهی، می‌تواند نشانه عدم کفایت کلیوی باشد.

 

همکاران محترم در مبحث بعدی تشخیص و طرح درمان بوی بد دهان توضیح داده می‌شود.

 

دکتر مریم عبادی

جراح -دندانپزشک

 

مشاهده مطالب آموزشی بیشتر

عضویت در کانال تلگرام دنت آنلاین