عفونت اولیه هرپس سیمپلکس در اثر تماس بیمار با ترشحات آلوده به ویروس و از طریق چشم و مخاط پدید می‌آید. ویروس در طول آکسون های اعصاب حسی طی مسیر کرده و به‌صورت عفونت مزمن نهفته در گانگلیون حسی باقی می‌ماند. عفونت اولیه در ابتدا به‌صورت ژنژیواستوماتیت تظاهر می‌یابد که بیشتر تحت بالینی بوده و کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند. ژنژیواستوماتیت حاد هرپسی شایع‌ترین الگوی اولیه علامت‌دار HSV است. در بیش از ۹۰ درصد موارد توسط HSV1 ایجاد می‌شود. در بسیاری از عفونت‌های اولیه امکان دارد به‌صورت فارنژیت تظاهر یابد که مشابه الگوی سرماخوردگی است. اغلب موارد بین سنین ۶ ماه تا ۵ سال و با حداکثر شیوع بین سنین ۳-۲ سال بروز می‌کند. گسترش عفونت در نوزادان به دلیل آنتی‌بادی‌های مادری نادر است. شروع بیماری ناگهانی است و اغلب همراه با لنفادنودپاتی زنجیره قدامی گردن، تب و لرز، تهوع، بی‌اشتهایی و تحریک‌پذیری و ضایعات دهانی دردناک می‌باشد. در این بیماری یک دوره پرودرومال ۳-۱ روزه دیده می‌شود. بعد از دوره پرودرومال، بیمار به دلیل درد در دهان قادر به خوردن و آشامیدن نبوده و در موارد شدید به دلیل دهیدراتاسیون، بیمار در بیمارستان بستری شود.
عفونت هرپس اولیه می‌تواند به‌صورت ضایعات دهانی نیز تظاهر یابد. این ضایعات به‌صورت اریتم، وزیکول، زخم، تاول‌های خوشه‌ای شکل در مخاط کراتینیزه کام سخت، لثه چسبنده، سطح دٌرسال زبان، مخاط غیر کراتینیزه باکال و لبیال، سطح شکمی زبان و کام نرم پدیدار شود.
این وزیکول‌ها در اثر ترومای موجود در دهان، پاره شده و زخم‌هایی به قطر ۵-۱ میلی‌متر ایجاد می‌کنند. این زخم‌ها به هم می‌پیوندند و زخم‌های با سایز بزرگ‌تر با حاشیه کنگره‌ای شکل با اریتم مشخص در اطرافشان ایجاد می‌کنند. این بیماران در بلع مشکل دارند. بیماری در افراد سالم خود محدود شونده بوده و نهایتاً طی ۱۴-۱۰ روز برطرف می‌گردد.
درمان:
درمان‌های حمایتی و کنترل درد برای بیمار انجام می‌شود. درمان قطعی باهدف کاهش ریزش ویروس و کاهش عفونت انجام می‌شود که شامل ۱۵ میلی‌گرم آسیکلوویر به ازای هر کیلوگرم وزن کودکان، ۵ بار در روز برای ۵-۳ روز.
عفونت هرپس راجعه:
این عفونت در اثر فعالیت مجدد ویروس و ریزش آن به بزاق و ترشحات فرد و ایجاد زخم در دهان ایجاد می‌شود. در ۱۰-۸ درصد بیماران دندانپزشکی ریزش بدون علامت ویروس به داخل ترشحات وجود دارد که این بیماران فاقد علائم و نشانه‌های سیستمیک هستند. فاکتورهای تحریکی مانند تب، اشعه ماورای بنفش، تروما، استرس و … باعث فعال شدن مجدد ویروس‌های نهفته در گانگلیون ها می‌شود.
هرپس راجعه می‌تواند به‌صورت زخم روی لب یا زخم‌های دهانی بروز کند. هرپس راجعه لب در ۴۰-۲۰ درصد از جمعیت بالغین جوان دیده می‌شود. قبل از ایجاد ضایعات لبی، علائم پرودرومال مانند احساس خارش، گزگز یا سوزش در ۵۰ درصد موارد دیده می‌شود. پس از قطع شدن علائم پرودرومال، پاپول ها تظاهر یافته و با مرور زمان به وزیکول، زخم، دلمه تبدیل شده و سپس بهبود می‌یابد. درد در ۲روز ابتدایی پیدایش ضایعات دیده می‌شود.
در بیماران سالم ازنظر ایمنی، ضایعات دهانی راجعه، به‌صورت زخم منفرد یا خوشه‌ای دردناک با اندازه ۵-۱ میلی‌متر با حاشیه اریتماتوز روشن در مخاط کراتینیزه مانند کام سخت، لثه چسبنده و سطح پشتی زبان دیده می‌شود. زخم‌های اقماری در لبه زخم اصلی در این بیماران دیده می‌شود.
شکایت از درد لثه ۲-۱ روز بعد از جرم‌گیری و پروفیلاکسی و سایر درمان‌های دندانپزشکی، زخم‌ها و وزیکول‌های دردناک در لثه مارجینال دیده می‌شود. در بیماران ایمونوساپرس، ضایعات راجعه می‌توانند در هرجایی از حفره دهان مشاهده شوند. در این بیماران زخم‌ها با سایز بزرگ‌تر و تعداد بیشتر دیده می‌شوند که چندین هفته تا چندین ماه در صورت عدم‌تشخیص، باقی می‌ماند.
هرپس راجعه لبی خود محدود شونده بوده و استفاده از داروی ضدویروسی، ریزش ویروس، عفونت‌زایی، درد، سایز و طول مدت حضور ضایعات را کاهش می‌دهد.
استفاده از کرم‌های آسیکلوویر ۵%، پان سیکلوویر ۱%، دوکونازولبه محض احساس علائم پرودرومال، ۸-۵ بار در روز، می‌تواند علائم بیماری را کاهش دهد. استفاده از کرم‌های ضد آفتاب برای جلوگیری از فعال شدن مجدد ویروس کمک‌کننده است.
برای درمان ضایعات فعال هرپس راجعه لبی، درمان سیستمیک با والا سیکلوویرهر ۱۲ ساعت ۲ گرم یا استفاده از فام سیکلوویر ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز به مدت ۱۰-۷ روز پیشنهاد می‌گردد.
برای درمان ضایعات داخل دهانی راجعه استفاده از والاسیکلوویر به‌صورت ۱۰۰۰-۵۰۰ میلی‌گرم، ۳ بار در روز و یا ۸۰۰-۴۰۰ میلی‌گرم آسیکلوویر در روز به مدت ۱۰-۷ روز می‌تواند مفید باشد. برای درمان بیماران مقاوم به آسیکلوویر، درمان با فوسکارنت و سیدوفوویر می‌تواند مفید باشد.
عفونت هرپس اولیه هرپس راجعه در کام سخت
دکترمهسا علوی نامور
دستیار تخصصی بیماری های دهان و فک و صورت
