دندان ایمچور به دنداني گفته مي شود كه یک ونیم تا سه سال از رويش آن  گذشته و اپكس آن همچنان باز است. اين دندان ها نيز همانند دندان هاي بالغ دچار مشكلات پالپی شامل پالپيت قابل برگشت، پالپيت غير قابل برگشت و نكروز می شوند. هر يك از اين مشكلات به تبع نابالغ بودن دندان، درمان خاصی را ايجاب می كنند كه انتخاب آن به تشخيص اوليه وابسته است. تشخيص اوليه در اين موارد بر پايه راديوگرافی،  تست های حيات پالپ و تاريخچه بيمار گذاشته می شود.

راديو گرافی
وجود پوسيدگی عميق درگير كننده فضای پالپ، يك يافته تشخيصی مهم است. در بعضی موارد ضایعه پری اپيكال ديده نمی شود، گاهی ضايعه پری اپيكال وجود دارد و بعضاً بقايای فوليكول دندانی با ضايعه پری اپيكال اشتباه گرفته می شود. هر يك از اين يافته ها علامت از يك وضعيت خاص پالپ هستند كه رويكردهای درمانی كاملاً متفاوتی را طلب می كنند. در اينجا، يافته های بالينی تعيين كننده هستند.

علائم بيمار
حساسيت به گرما و سرما در صورتی كه كمتر از دو دقيقه به طول بيانجامد، به احتمال زياد، علامت پالپيت قابل برگشت است. حساسيت به مواد شيرين و اسيدی در همين مدت زمانی نيز علامت پالپيتی است كه بارفع محرك‌ و اتيولوژی ‌برگشت‌ پذيرخواهد بود. درد هنگام دق و جويدن، علامت درگيری پری اپيكال است كه در اين صورت پالپ اگر نكروز نباشد، حداقل دچار التهاب غير قابل برگشت می باشد.

وضعيت دندان و بهداشت بيمار
در صورت وجود پوسيدگی های پیشرفته يا كم بودن ساختار باقی مانده دندانی، درمان ها بايد مهاجم تر باشند. هر چه سن بيمار بالاتر باشد، پروگنوز درمان پالپ زنده، پائين تر است.

درمان بر اساس تشخيص:

پالپيت قابل برگشت
در اين موارد درمان پالپ زنده صورت مي گيرد. اين درمان ها شامل پالپ كپ مستقيم،  پالپوتومی، و پالپوتومی پارسيل (سیوک یا همون شالو) می باشند . انديكاسيون اين درمان ها نيز عبارتند از پوسيدگی عميق با علائم پالپيت قابل برگشت، اكسپوژر مكانيكی و ناخواسته هنگام تهيه حفره ترميمی و آسيب تروماتيك منجر به بازشدگی مختصر پالپ در صورتی کمتر از بیست و چهار ساعت باز مانده باشد .
هدف از اين درمان، تحريك تشكيل عاج ترميمی می باشد، به علاوه دندان دائمی نابالغ بدين ترتيب زنده نگه داشته می شود تا در غياب آلودگی باكتريال، تكامل ريشه ادامه پيدا كند. در هر يك از اين درمانها پالپ كرونال یا كاملاً در محل خود حفظ می شود (پالپ كپ مستقيم)، يا قسمت ملتهب آن حذف شده و بقيه پالپ كرونال باقی می ماند ( پالپوتومي پارسیل ) و يا كاملاً تا سر دهانه كانالها خارج می شود (پالپوتومی کامل). نقطه مشترك اين درمان ها، حفظ پالپ سالم ريشه ای است، تا رشد ريشه ادامه پيدا كند. اين روند Apexogenesis يا "تحريك تشكيل اپكس" نام دارد.

 چرا Vital Pulp therapy ؟
در مورد دندان نابالغ دچار اكسپوژر، درمان انتخابي انجام VPT است . اين مسئله دلائل زيادي دارد. از جمله اينكه اپكس باز اين دندانها حالت قيف معكوس يا Blunder buss دارد كه انجام درمان RCT  را در اين دندانها بسيار مشكل می سازد. از طرفی ديواره عاجی دندان نابالغ نازك بوده و دندان مستعد شكستن می باشد . بنابراين بايد تلاش شود تا پالپ زنده، حفظ شده و درمانهای تهاجمی تر تا زمان تكامل و بسته شدن اپكس و افزايش ضخامت ديواره عاجی ريشه، به تاخیر بیافتد.

 مواد مورد استفاده در VPT
 اين مواد بايد سيل محكمی ايجاد نمايند تا پالپ بتواند در غياب باكتری، التيام پيدا كند . ماده استاندارد كلسيم هیدروكسايد است اما امروزه ماده انتخابی MTA  است.
كلسيم هیدروكسايد با ايجاد يك لايه یک و نیم ميلي متری بافت نكروتيك، باعث تحريك خفيف ( mild ) ناحيه و در نتيجه برانگيخته شدن پاسخ التهابی و التيامی در غياب باكتری می گردد. مشكل اصلی اين ماده، انحلال پذيری بالا و لزوم استفاده از يك بيس مانند گلاس آينومر روی آن است. در مقابل MTA  سيل كافی ايجاد كرده و به علت سختی كافی به عنوان بيس نيز عمل می كند. ويژگی اين ماده كه شايد تنها اشكال آن است، زمان سخت شدن طولانی آن است.

 پالپ كپ مستقيم
در اين درمان، پوسيدگی به طور كامل حذف شده و نقطه اكسپوژر پالپی در صورتی كه كوچك بوده و پالپ زيرين غير ملتهب و فاقد خونريزی باشد با يك لاينر (مثل كلسيم هیدروكسايد)  پوشانده شد  و پس از سخت شدن، ‌گلاس‌ آينومر ‌روی ‌آن گذاشته شده و ترميم دندان كامل می شود. در اين درمان پالپ كرونال و ريشه ای كاملاً حفظ شده و دندان به تكامل خود ادامه می دهد.

پالپوتومی Cvek  
در اين روش، پالپ كرونال تا زمان رسيدن به بافت سالم پالپی، خارج می شود كه حدود 2-1 ميلی متر می باشد. برای انجام اين كار رابردم بسته شده و پس از پاك كردن سطح دندان با كلرهگزيدين حفره ای به عمق 2-1 ميلی متر داخل پالپ ايجاد می شود. اين عمل با يك فرز الماسه تيز و در حضور خنك كننده آبی انجام‌ می گيرد. نبايد از فرز آنگل يا اكسكاویت ور برای این منظور استفاده كرد. پيشروی تا زمانی انجام می شود كه خونريزی متوسطی ديده شود. محل با گلوله پنبه ای خشك می شود.
در اينجا ميزان پالپ باقی مانده، ماده مورد استفاده را تعيين می كند. با در نظر گرفتن اينكه كلسيم هیدروكسايد پودری، نكروزی به عمق یک ونیم ميلی متري ايجاد می كند كه برای التيام ضروری می باشد، اگر بافت باقی مانده پالپی كافی باشد از مخلوط پودر كلسيم هیدروكسايد با سالين استفاده می شود. در غير اين صورت از كلسيم هیدروكسايد سخت شونده تجاری مثل Dycal   استفاده می گردد. سپس حفره با گلاس آينومر سيل می شود.

پالپوتومی كامل
در اين روش پالپ كرونال به طور كامل تاسطح اوريفيس كانال خارج می شود. اين درمان در صورتی انديكاسيون پيدا می كند  كه التهاب تا نواحی عمیق تر پالپ  پيش رفته باشد يا از اكسپوژر تروماتيك دندان بيش از 72 ساعت گذشته باشد. (توجه: انجام اين درمان در دندانهای دائميی بالغ فقط و فقط به عنوان يك عمل اورژانس قبل از جلسه درمانی RCT برای تسكين درد بيمار انديكاسيون دارد.)
 در اين روش در دندان نابالغ پالپ كرونال تا مدخل كانال خارج می شود و محل با MTA  پوشانده شده يا كلسيم هیدروكسايد پودری و سپس بيس در محل قرار گرفته و ترميم تاج تكميل می شود.

سرکار خانم دکتر نسیم پروانیان جراح و دندانپزشک، عضو افتخاری دنت آنلاین

مشاهده مطالب آموزشی بیشتر

عضویت در کانال تلگرام دنت آنلاین