دنت آنلاین مرجع جامع تجهیزات دندانپزشکی، لوازم و مواد دندانپزشکی

عضویت/ورود

اصول پایه گلاس اینومر ها

تعریف گلاس آینومر:
گلاس یعنی ذرات سرامیکی غیر بلوری و آیونومر به پلیمری اشاره داره که با یونها کراس لینک میشود. گلاس یک نوع باز است و ترکیبش با اسید طی واکنش اسید- باز باعث تولید نمک میگردد که در پایین به آن خواهیم پرداخت. یک اسم دیگر گلاس آینومر هم پلی آلکنوات سمان است. و البته به آن آلومینوسیلیکات پلی آکریلات هم میگویند. (ASPA)

انواع تقسیم بندی:

A) بر اساس نوع کیور:

اتوکیور: واکنش اسید- باز، (پودر گلاس + مایع اسید پلی آکریلیک، ایتاکونیک، تارتاریک) یا ( پودر گلاس حاوی اسیدهای فریز درای شده + آب. (البته بعضی مواقع اسید تارتاریک هم به آب اضافه شده))
دووال کیور: اسید- باز + لایت کیور
تري کیور: اسید-باز + سلف کیور + لایت کیور

B) تقسیم بندی بر اساس اصلاحات انجام شده:

گلاس کانونشنال
گلاس رزین مدیفاید دارای ( HEMA)
گلاس متال مدیفاید Miracle mix و ( Cermet)
هیبرید گلاس آینومر (کامپومر ، جیومر)

C) بر اساس تقسیم بندي کارخانه جهت کاربرد:

نوع 1: سمان لوتینگ

کانونشنال: (Fuji I, Ketac Cem)
رزین مدیفاید: (Fuji Plus and FujiCem, Rely X)

نوع 2: سمان ترمیمی

*استتیک برای نواحی قدامی

کانونشنال (Ketacfil, Fuji II)
رزین مدیفاید (,Fuji II LC, Vitremer, Riva Light Cure, Ketac-nano)

*تقویت شده (کاندنسیبل): برای نواحی خلفی

کانونشنال (fuji IX, Ketac-Molar, Chemflex, HI-FI)
متال مدیفاید (Miracle-Mix, Ketac-Silver)

نوع 3: جهت لاینر و بیس

کانونشنال: (Ketac-Bond, Lining Cement)
رزین مدیفاید: ( Fuji Lining Lc ,Vitrebond,Vivaglass liner) (به هیچ عنوان در مجاورت پالپ اکسپوز استفاده نشود.)

D) بر اساس نحوه توزیع:

پودر و مایع
دو کپسولی
دو خمیری

ساختار پودر:
گلاس کلسیم فلوئوروآلومینوسیلیکات از روی اسمش پیداست که کلسیم فلوراید، آلومینا و سیلیکا دارد. البته ترکیبات دیگری مثل آلومینیوم فلوراید و سدیم فلوراید هم دارد. اما مهمترین ویژگی اش نسبت آلومینا به سیلیکاست که باید یک به دو ( 1:2 ) باشد. سایز ذرات پودر هم بستگی به کاربرد سمان دارد. برای سمان ترمیمی سایزش تا 50 میکرون میتواند باشد اما برای سمان
لوتینگ و لاینیگ تا 20 میکرون.هر چه سایز ذرات کوچکتر باشد ستینگ سریعتر خواهد بود.عناصری مثل زینک (Chemfil)، لانتانیوم (Ketac Molar) و استرانسیوم (fuji IX) هم در ساختار پودر گلاسهای جدید اضافه شده اند.

ساختار مایع:
%45 اسید پلی آکریلیک + 5% اسید تارتاریک + 50 % آب. همانطور که مشخص است حضور آب خیلی مهم میباشد هم برای ستینگ و هم برای جلوگیری از ترك خوردن نمک نهایی.
آب در مرحله ستینگ باعث انتقال یونها میشود و در ماده ست شده هم باعث ثبات ماده است. البته در رزین مدیفایدها درصد آب کمتر شده است. آب موجود در ساختار گلاس ممکن است اتصال ضعیف یا محکم داشته باشد و البته معمولا با گذر زمان درصد آبی که اتصال محکم دارد بیشتر و در نتیجه به مرور استحکام گلاس نیز بیشتر خواهد شد. ممکن است اسید فقط هموپلیمر پلی آکریلیک اسید باشد یا از ترکیب کوپلیمری اسید آکریلیک و اسید مالئیک (با نسبت 2 به 1) استفاده شود. درصد اسید تارتاریک در مایع خیلی کم است اما دو نقش اصلی ایفا میکند: از یک طرف با کلسیمی که از گلاس در خال آزاد شدن است وارد واکنش میشود و جلوی واکنش سریع آن با آکریلات را میگیرد و درنتیجه باعث افزایش زمان کارکرد سمان میشود. از طرف دیگر باعث تسریع واکنش آلومینیوم و آکریلات میگردد و در مرحله و در نتیجه باعث تسریع زمان ستینگ میشود. البته بعضا از اسید دیگری بنام وینیل فسفونیک اسید هم در ساختار مایع استفاده شده که هم استحکام دراز مدت گلاس را بالا برده و نیز باعث افزایش مقاومت به رطوبت در سمان میشود.

اولین قدم در استفاده از گلاس آینومر، آماده کردن سطح برای باند بهتر است. این کار کاندیشنینگ نام دارد. هدف از اینکار حذف اسمیر لایر است. البته انرژی سطح را هم بالا میبرد و باعث میشود تبادل یونی گلاس با آپاتیت موجود در دنتین بهتر شود.
***توجه کنید که هر اسیدی که باعث باز شدن توبولهايی عاجی شود و یا باعث دمینرالیزه شدن و از دست رفتن آپاتیت شود اصلا برای گلاس مناسب نیست. بهترین ماده برای اینکار اسید پلی آکریلیک است (غلظت 25 % به مدت 10 ثانیه یا غلظت 10 % به مدت 20 ثانیه بعد باید شستشو شود ) بعضی رزین مدیفایدها دارای نوعی کاندیشنر هستند (Self-conditioner™, GC) که حاوی 4-MET است و دیگر نیازی به شستشو نیست. Vitremer 3M و Ketac Nano (رزین مدیفایدهای نوع 2) را هم به جای کاندیشنر، پرایمری عرضه می کنن که در ترکیبش پلی آکریلیک اسید 15 درصد وجود دارد. اینجا هم نیازي به شستشو نیست.

به این عکس توجه کنید تفاوت اثر کاندیشنینگ و اچینگ رو روی دنتین را نشان میدهد. همانطور که مشخص است در اچینگ کلاژن حسابی اکسپوز میشود و دنتین دمینرالیزه میگردد.

قدم بعدي مخلوط کردن پودر و مایع است. وقتی پودر و مایع یا خمیرها با هم مخلوط میشوند واکنش ستینگ شروع میگردد که 3 مرحله اصلی دارد:

1) انحلال:
در مرحله اول سطح ذرات گلاس توسط اسید مورد حمله قرار میگیرد و به تدریج از آن گلاس کلسیوم آلومینو فلئورو سیلیکات یونهای کلسیم، آلومینیوم و فلوراید سطحی جدا میشوند و در سطح ذرات گلاس فقط سیلیکا میماند.

2) ژله ای شدن:
یونهای فلزی آزاد شده از گلاس با گروههای کربوکسیلات وارد واکنش شده و نمک تشکیل می دهند. البته در درجه اول یونهای کلسیم وارد واکنش میشوند و هر یون کلسیم باعث کراس لینک دو زنجیره میشود (در این مرحله از نظر کلینیکی شما سطح سختی را 4 دقیقه بعد از مخلوط کردن می بینید.)

3) فاز بلوغ یا سخت شدن:
واکنش تا 24 ساعت آینده با پیوند یونهای آلومینیوم بین 3 زنجیره پلیمری و کراس لینک قویتر ادامه پیدا میکند. یونهای آلومینیوم حرکتشان کندتر است برای همین دیرتر وارد واکنش میشوند اما به علت 3 بار مثبت کراس لینک قویتری برقرار می کنند پس با توجه به اینکه تا 24 ساعت واکنش هنوز تکمیل نشده است و اتصال آب ضعیف است باید پرداخت گلاس 24 ساعت به تعویق بیافتد. در این مرحله سیلیکای سطح ذرات پودر هم پلیمریزه شده و سیلیکاژل را تشکیل میدهد که باعث چسبندگی بهتر ذرات با ماتریکس میگردد.
در این عکس هر 3 مرحله را میبینید:

مرحله دوم یا مرحله ژله ای شدن خیلی به آلودگی با آب یا از دست دادن آب حساس است. اگر آب بیشتری وارد شود یونهای آلومینیوم جدا شده و از گلاس شسته میشوند و دیگر فرصت واکنش با پلیمر را پیدا نمی کنند و اگر هم آب از دست برود چون آب مدیوم برای انتقال یونهاست دیگر یونها نمی توانند حرکت کنند و باز هم واکنش تکمیل نمیشود.
بنابراین ایزولاسیون صحیح و در عین حال جلوگیری از خشک شدن گلاس در این مرحله خیلی مهم است.
سمان در حضور رطوبت نسبی 80 درصد ثبات خیلی خوبی دارد اما اگر رطوبت بیشتر از این باشد انبساط هیگروسکوپیک اتفاق می افتد. و اگر رطوبت خیلی کم باشد منجر به انقباض و ترك خوردن سمان خواهد شد بنابراین محافظت سطح سمان پس ازستینگ اولیه تا قبل از فینیشینگ نهایی لازم است، که معمولا آنفیلد رزین لایت توصیه میگردد.
البته در رزین مدیفایدها چون حساسیت به آب کمتر است همان جلسه اول میشود پرداخت نهایی را انجام داد.
در مورد گلاس آینومرهای کاندنسیبل هم که سریع ست میشوند مثل Fuji IX میشود بعد از 3 تا 6 دقیقه پرداخت
کرد.

تا اینجا دیدیم از زمان مخلوط کردن سمان تا ستینگش چه اتفاقی میافتد. اما واکنش چسبندگی سمان به ساختار دندان به چه شکلی ست؟
اسید موجود در گلاس به ساختار هیدروکسی آپاتیت مینا و عاج حمله میکند و باعث جابجا شدن یونهای کلسیم و فسفات میگردد. این یونها حرکت می کنند و کلسیم با گروه کربوکسیل پیوند محکمی برقرار می کند البته معمولا باند گلاس به مینا بیشتر از عاج است چون هم محتوای کلسیم و فسفات در مینا بیشتر است و هم ساختار هموژنتری دارد. البته در عاج پیوند هیدروژنی با کلاژن هم میتواند برقرار شود ولی پیوند ضعیفی خواهد بود. در رزین مدیفایدها هم باند خوبی با دندان برقرار میگردد و نیاز به اچینگ دندان نیست.
در این عکس نحوه باند با دندان را میبینید

استحکام باند در حدود 7 مگاپاسکال است اما باند پایداری ست. و تحقیقات نشان داده که نوع شکست معمولا کوهزیو هست (در ساختار خود گلاس) و نه ادهزیو (در اینترفیس).

دوام گلاس به 3 فاکتور مهم مرتبط است:

1) رعایت نسبت صحیح پودر به مایع
2) محافظت سمان در برابر ورود و خروج آب در حیت ستینگ اولیه و نهایی
3) شرایط دهان افراد: فردی که نوشیدنی های اسیدي زیاد مصرف میکند و افرادی که سایش در دهانشان زیاد دیده میشود کاندیدای مناسبی برای گلاس نیستند.

اگر دندانپزشک تجربه خوبی داشته باشد و بیمار هم درست انتخاب شده باشد نتیجه میتواند خیلی خوب باشد.

اشاره ای هم به کامپومرها و جیومر بکنیم:

کامپومرها: (Dyract, F2000, compoglass, principle, PermaCem)

1) حاوي گلاس + پلی آکریلیک اسید اضافه شده به رزین
2) فاقد آب در فرمولاسیون
3) نیاز به اچ و باند دارند
4) ستینگ اولیه با لایت، ستینگ ثانویه پس از چند ماه و به دنبال جذب آب رخ میدهد که یک واکنش اسید باز ضعیف است که منجر به آزاد شدن فلوراید میگردد.

جیومر (Beautiful, Reactmer)