یکی از مهم ترین مراحل  انجام ترمیمهای زیبایی کامپوزیت، شکل دهی و پرداخت آنهاست. 
Finishing به معنای شکل دهی؛ برداشت اضافات و ایجاد کانتور آناتومیک و صاف کردن ترمیم است.
  Polishing به معنی ایجاد صافی نهایی و درخشندگی (shine یا luster) در کامپوزیت می باشد. 

 البته به عنوان یک اصطلاح رایج، پالیش در بسیاری موارد به کلیه مراحل اتمام و پرداخت کامپوزیتها گفته می شود.
اهمیت پالیش مناسب کامپوزیتها تنها در زیبایی آنها نیست:
-  برای جلوگیری از تجمع پلاک و در نتیجه حفظ سلامت لثه و پریودنشیم، رفع خشونت سطحی و صافی ترمیم اهمیت زیادی دارد. تجمع پلاک با تولید اسیدهای آلی سبب تخریب رزین ساختمان کامپوزیت و عود پوسیدگی خواهد شد.
-  حفظ رنگ ترمیم در طولانی مدت و جلوگیری از رنگ پذیری سطحی و داخلی ترمیم بستگی زیادی به پالیش مناسب آن دارد.
-  مقاومت سایشی کامپوزیت در طولانی مدت، با پالیش مناسب بهبود می یابد. سطح خشن کامپوزیت سختی سطحی کمتر و سایش بیشتری خواهد داشت.

عواملی که در دستیابی به پالیش مناسب موثر اند:
1-  نوع کامپوزیت، سایز و درصد ذرات فیلر: کامپوزیتهای نانوفیل و مایکروفیل پالیش بهتری از انواع هایبرید دارند. البته پالیش پذیری برندهای مختلف کامپوزیتها باهم متفاوت است.

2-   ابزار پالیش کننده یا پالیشرها: وسایل مختلف و متنوعی توسط سازندگان برای پالیش ترمیم های کامپوزیت عرضه شده اند که شکل، جنس و ذرات ساینده متنوعی دارند.
-شكل پالیشرها: دیسک ها، مولت ها با شکل مخروطی (point) یا فنجانی شکل (cup) موجود اند. 
-پالیشرها اغلب دارای زمینه ای از یک ماده انعطاف پذیر هستند که در آنها ذرات ساینده با اندازه ها و زبری های متنوع مدفون شده اند. 
ماده زمینه ممکن است رابر یا نوعی رزین و ....  باشد.

-جنس ذرات ساینده ( abrasive) در اغلب پالیشرهای امروزی يكي از موارد زير است:
 ~سیلیکون کارباید (ضریب هاردنس Mohs حدود 9-10)
~آلومینیوم اکساید (ضریب هاردنس Mohs حدود 9) 
~الماسه (ضریب هاردنس Mohs حدود 10)
هرقدر سختي ساينده بيشتر باشد، زبرتر بوده و سطح خشن تري ايجاد مي كند.
-سایز ذرات ساینده نیز عامل مهمی است که میزان خشونت سطحی/صافی سطحی حاصل از کاربرد آنها را تعیین می کند.
هرقدر اندازه ذرات كوچك تر باشند، نرم تر بوده و سطح صاف تري ايجاد مي كنند.

3-    تکنیک پالیش به کار رفته

 شکل ابزارها و یا جنس آنها در برندهای تجاری مختلف بسیار متنوع است (انواع کیت های پالیش در بازار موجود اند) و انتخاب بین آنها تا حد زیادی به سلیقه شما برمی گردد. 
تنوع زیاد پالیشرها ممکن است باعث سردرگمی استفاده کنندگان شود! 
برای رفع این سردرگمی تلاش می کنم که طبقه بندی بسیار خلاصه ای از اصول پالیش ارایه کنم و اصول کلی را مرور کنم که با دانستن آنها دندانپزشک قادر خواهد بود با هرگونه کیت پالیش به راحتی کار کند.

قانون اول:
هاردنس ذرات ساینده  باید از ماده زمینه بیشتر باشد. به همین علت پالیشری که مناسب کامپوزیت است با پالیشر مناسب آمالگام یا انواع سرامیک ها متفاوت است. در خرید ابزارهای پالیش به این نکته توجه کنید.

قانون دوم:
رعایت توالی صحیح ابزار های پالیش کننده بسیار مهم است. زبری پالیشر به جنس و سایز ذرات ساینده بستگی دارد. 

سایز ذرات ساینده بر حسب میکرون بیان می شود و به آن grit هم گفته می شود.  ذرات بزرگتر، سطحی خشن  یا زبر به جای می گذارند (coarse). 
ذرات متوسط، زبری متوسط دارند (medium). 
ذرات ریزتر سطح نرم تر (fine) ایجاد می کنند. 
ذرات بسیار ریز(extra-fine یا super-fine)، نرم ترین سطح را ایجاد می کنند و صافی نهایی و درخشندگی و جلای مشابه مینا به ترمیم می دهند.
بنابراین هر نوع ابزار و کیت پالیش که انتخاب می شود، سطح ترمیم  باید به ترتیب با ذرات زبر و خشن تر ساییده شود و سپس ذرات متوسط و نهایتا ذرات نرم به کار روند تا به تدریج برجستگی ها و تخلخل های سطح و در حقیقت خشونت سطحی کاهش یابد تا به حداقل ممکن برسد. وقتی خشونت سطحی حداقل باشد، سطح صاف و براق خواهد شد.

**چگونه زبري يك پاليشر را تشخيص دهيم؟ 
نکته مهم این است که همیشه رنگ ملاک خوبی برای تعیین زبری ابزار نیست. مثلا همیشه رنگ تیره تر، زبرتر نیست. 
امروزه سازندگان تنوعات زیادی در رنگ  پالیشرها ایجاد کرده اند که تمایز آنها را غیرممکن می کند. 
بنابراین برای تشخیص اندازه ذرات و توالی صحیح تنها راه درست " مطالعه بروشور سازنده" می باشد.

قانون سوم:
 هرچند شکل ابزار پالیش کننده به اندازه جنس آنها مهم نیست، اما یک سری اشکال برای قسمتهای خاصی بهتر عمل می کنند. مثلا دیسک ها برای پالیش سطوح لبیال دندانهای قدامی (مثلا در ترمیم های کلاس 4 و ونیرها) مناسب اند و رابرهای مخروطی ( rubber point ها) برای سطوح کرودار پالاتال و اکلوزال بهتر عمل می کنند. Cup ها برای پالیش سطوح سرویکال و قسمتهای جینجیوال توصیه شده اند. 

چند نکته:
* در پالیشرهای امروزی، قانونی برای جنس ذرات ساینده وجود ندارد. مثلا اغلب دیسک ها دارای ذرات آلومینیوم اکساید اند اما امروزه دیسک های حاوی ذرات الماسه هم موجود هستند. خمیرهای پالیش ممکن است دارای ذرات آلومینیوم اکساید، الماسه یا سیلیکون کارباید باشند. جنس ذرات در برندهای مختلف متفاوت است. اندازه ذرات و ترتیب استفاده، اهمیت بیشتری از جنس آنها دارد.
  *در بسیاری تحقیقات دیسک ها صاف ترین سطح پالیش را ایجاد می کنند. دیسک به علت سطح صاف توانایی "برداست یکسان ذرات فیلر و ماتریکس رزینی" دارد که به آن حرکت صفحه ای گفته می شود. عیب اصلی دیسک ها این است که به دلیل سطح صاف برای پالیش سطوح کرودار پالاتال یا اکلوزالی مناسب نیستند.

* نوارهای پرداخت حاوی ذرات ساینده هستند و برای پالیش سطوح پروگزیمال در زیر کنتاکت کاربرد دارند. برخی سازندگان نوارهای پالیش با رنگهای مختلف یعنی اندازه ذرات مختلف ارائه می کنند. بهتر است از نوارهای پالیش هم به ترتیب اندازه ذرات (ابتدا زبر، سپس متوسط و در آخر نرم) استفاده شود.

**** در نواحی سرویکال تا حد ممکن از کاربرد فرزها و ابزار زبر خودداری کنید. بهتر است موقع قرار دادن کامپوزیت سعی کنید اورهنگ ایجاد نشود تا  مجبور به برداشت آن با فرز نباشید. روشهایی که از نوارماتریکس فلزی استفاده می کنند ازین لحاظ بهتر اند. در روشهای فری هند، با کمک قلمو یا اینسترومنتهای مخصوص کامپوزیت را در سرویکال فرم دهید و اضافات را قبل از کیور کردن بردارید. برای برداشت اورهنگ سرویکال می توان از تیغ بیستوری خنجری هم استفاده کرد.

*****پرداخت یک فرآیند تراماتیک است. تا حد ممکن از آب استفاده کنید. از ایجاد حرارت زیاد روی کامپوزیت جدا خودداری کنید!

براساس اصول گفته شده ترتیب مراحل فینیشینگ و پالیش کامپوزیتها به صورت زیر است:
1-  اولین مرحله پرداخت یعنی "فینیشینگ و شکل دهی" با زبرترین ابزار انجام می شود. معمولا برای شکل دهی از دیسک های زبر، فرزهای کارباید و فرزهای الماسه مخصوص پالیش کامپوزیت  استفاده می شود. 

دقت کنید که فرزهای پالیش هم کدهای رنگی بر اساس زبری دارند. 
انواعی که نواررنگی قرمز دارند یا نوار رنگی ندارند (مثل فرزهای کارباید 12 پره ای) زبرتر هستند. 

انواع با نوار رنگی زرد (مثل فرزهای کارباید 16 پره ای یا فرزهای الماسه دور زرد) در مرحله دوم به کار می روند. 
فرزهای با نوار رنگی سفید (کارباید 30 پره ای و الماسه های دور سفید) در آخرین مرحله شکل دهی استفاده می شوند. 
البته فرزها از دیسک های متوسط و مولت ها سطح زبرتری ایجاد می کنند و باید قبل از آنها استفاده شوند. 
همچنین به جز ونیرهای زیبایی، در ترمیم ها لازم نیست حتما تمام رنگهای فرزها به کار برده شوند.

2-   در مراحل بعدی پالیشرهای متوسط کیت استفاده می شوند.  مثلا دیسکهای متوسط یا مولت های مرحله اول

3-  در مرحله نیمه نهایی، دیسکهای نرم و بسیار نرم یا مولتهای بسیار نرم استفاده می شوند.

4-  آخرین مرحله معمولا نرمترین پالیشرها به کار برده می شوند، یعنی خمیرهای پالیش و نمدهای پرداخت. خمیرها و نمدها در ایجاد براقی نهایی کامپوزیت نقش دارند.

خانم دکتر سوده جباری جراح و دندانپزشک