دکتر عباس دلورانی
عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد تهران
کتاب ملی دندانپزشکی یا همان کتابی که به عنوان مرجع آزمون دستیاری۹۵ سر و صدای بسیار داشت، بار دیگر این روز‌ها که خبر از حذف آن از منابع آزمون دستیاری دندانپزشکی سال۹۶ منتشر شده، اعتراض و انتقاد شدید دانشجویان را به همراه داشته است. چنانچه دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و مسئول آن دکتر سعید عسگری نیز سیبل این حملات شده‌اند. حال درفضای ایجاد شده باید تلاش کرد تصویری منطقی از آثار این کتاب در حوزه آموزش دندانپزشکی ترسیم کنیم.
آنچه در همین ابتدای بحث باید بر آن تاکید کرد توجه به این موضوع است که برای این کتاب زحمات بسیاری کشیده شده، چنانچه از استادان همه دانشگاه‌ها تقاضا و دعوت شد که گرد هم بیایند و برای تهیه و تدوین آن همکاری کنند. علاوه بر آن همه صاحب‌نظران این حوزه وحدت نظر دارند که ما به یک کتاب مرجع نیاز داشته و البته همچنان داریم. ما یک کتاب مرجع می‌خواهیم که مبنای مطالعات دانشجویان و آموزش استادان باشد. پس در ضرورت و الزام تدوین این کتاب شکی نیست و یکی از بزرگ‌ترین اقداماتی که دکتر عسگری در مدت حضورشان در این سمت به اجرا درآوردند تدوین این کتاب مرجع است.
موضوع بعدی که نباید نادیده گرفت این است که طبیعتاً این کتاب نواقص و مشکلاتی از املایی تا محتوایی دارد. دیکته نانوشته غلطی ندارد. ما باید از جایی شروع می‌کردیم و ممکن و طبیعی است مشکلات و ایراداتی در میان باشد. بنابراین به جای حذف باید به دنبال رفع اشکال و اصلاح کتاب باشیم؛ به شرطی که مثل همه جای دنیا این کتاب‌ها هر ۴ سال یکبار تجدید چاپ شود. به عبارتی این کتاب متنی شود که نشان‌دهنده به روز بودن ما باشد و همراه با پیشرفت‌های حوزه دندانپزشکی این کتاب نیز پیشرفت کند.
حال اگر بخواهیم از معایب این کتاب و تدوین آن سخن بگوییم، اولین مورد در باب تدوین چنین کتاب‌هایی این است که همکاران ما در حوزه دندانپزشکی را فارسی‌خوان می‌کند. به عبارتی در آموزش دانشجویان دوره عمومی، که این کتاب تقریباً برای آن‌ها تدوین شده، دانستن این کتاب، دانش کافی در اختیار آن‌ها می‌گذارد. پس نیاز است در مراحل بعدی یعنی متخصص‌های ما حتماً زبان تخصصی یاد بگیرند و باید تاکید کرد این کتاب مرجع دندان‌پزشکان عمومی است نه متخصصان این رشته. این‌ها محاسن و معایب این کتاب است.
فارغ از معایب و محاسن آنچه بسیاری از معترضان نیز به آن اشاره کرده‌اند رویکردی است که درباره این کتاب در پیش گرفته شد. آن‌ها انتقاد می‌کنند چرا در ابتدا این کتاب برای یک دوره آزمون دستیاری به عنوان مرجع و منبع مطرح شد و در دوره بعدی آن را حذف کردند؟ ممکن است این تصمیم در ابتدای امر شتاب‌زده به نظر آید اما این تصور در شرایط فعلی درست نیست. زیرا ما بار دیگر مجبور هستیم چنین رویکردی را در پیش گیریم. کسی که برای امتحان ورودی اندو کتابهای مرجع بین‌المللی را خوانده باشد، به راحتی در می‌یابد که ۸۰ یا ۹۰ درصد این کتاب با کتابهای بین‌المللی همخوانی دارد پس نباید این کتاب دشواری برای این فرد ایجاد کند. کلیات مطالب کتب معتبر یکی است و همانند هم آموزش داده‌اند مثلاً استاندارد فایل به یک شکل توضیح دادهشده است، به عبارتی این کتاب در بخش‌های قابل توجهی ترجمه و گردآوری مطالب است.
علت این نوع انتقادات به فضای آکادمیک ما باز می‌گردد. فضای آکادمیک ما مناسب نیست مثلاً من به کلاس می‌روم و دانشجویان صدای مرا ضبط کرده و سپس آن را به صورت جزوه در می‌آورند و جزوه‌خوان شده‌اند. برای امتحان ورودی هم به فلان موسسه می‌روند و سوال می‌خرند و این‌گونه قبول می‌شوند. در حالی که اگر کتاب مرجع وجود داشته باشد چنین چیزی ممکن نخواهد بود. ما در بخش خودمان اعلام کرد‌ه‌ایم مرجع ما کتاب ملی است و دانشجویان باید کتاب ملی را بخوانند. طی زمان کلاس قطعاً من ۷۰ صفحه کتاب را نمی‌توانم آموزش دهم و فقط نکات اساسی آن را می‌گویم، پس وقتی کتاب مرجع باشد تنها به صحبت استاد در کلاس اکتفا نمی‌شود و دانشجو مجبور است مطالعه داشته‌باشد. این کتاب به طور کلی برای حوزه آموزش دندانپزشکی مناسب است.
حتماً در جریان هستید پیش از این هم بر سر موضوع دندان‌پزشکان تحصیل‌کرده خارج از کشور انتقادات بسیاری به این شورا و شخص دبیر آن، آقای عسگری شد اما ایشان ایستادگی کرده و چنین مقرر شد که این افراد باید در آزمونی مربوط به رشته‌شان در داخل کشور شرکت کنند، اگر قبول شدند، مجوز فعالیت به آن‌ها داده می‌شود و اگر داوطلب قبول نشد باید دوره‌های تکمیلی بگذراند. این عملکرد بسیار میمون است طبیعی است نمی‌توان به فردی که با معدل دیپلم ۱۲ از کشور رفته و در فیلیپین دندانپزشک شده است، به راحتی اطمینان کرد. بر سر همین موضوع هم بحث بسیار شده و انتقادات به عملکرد دکتر عسگری هم بار‌ها و بار‌ها خبرساز شده است. حال اگر به آنچه طی این اعتراضات و انتقادات مطالبه می‌شود توجه کنید، بخشی از آن مستقیم به دکتر عسگری، دبیر شورا باز می‌گردد، شاید علت این اتفاق اختلافات شخصی باشد، که باید دانشجویان مراقب باشند در دام این اختلافات نیفتند. باید بپذیریم که دکتر عسگری شجاعانه و جسورانه به این فعالیت پرداخته و این رویه جای تقدیر و تشکر دارد. حتی به نظر من اگرچه تصمیم برخی چنین بود که این کتاب را از مرجعیت بیندازند اما دانشکده‌ها باید آن را مرجع کنند تا این رویکرد در آینده شکل صحیح به خود بگیرد.
شاید بزرگ‌ترین معترضان همان افرادی هستند که به جزوه خواندن و سئوال خریدن عادت کرده‌اند و یا آنان که برای آزمون‌ها کلاس برگزار می‌کنند که در صورت مرجع شدن این کتاب این کلاس‌ها هم دیگر رنگی ندارند.
کتاب ملی از شهریور ماه به دست ما رسید و ما مصوب کردیم که این کتاب، کتاب رفرنس باشد اگر دانشجوی ترم ۹ من بخواهد ادعا کند این کتاب را خوانده است، سال ۹۸ می‌تواند آن را امتحان بدهد. حال که این کتاب تدوین شده است منطقی نیست که سال اول به عنوان کتاب مرجع برای آزمون‌ها مورد استفاده قرار گیرد و باید فرصت آموزش وجود داشته باشد. به نظر من ایراد اساسی در کتاب وجود ندارد و مخالفت‌ها صرفاً بر سر همین موضوع است مگر اینکه اختلافات شخصی وجود داشته‌باشد.
دکتر عسگری فرد بزرگی است که کارهای بزرگی کرده و امیدوار هستیم این رویکرد‌ها ادامه پیدا کند. عملکرد ایشان در قبال دندان‌پزشکانی که از سایر کشور‌ها می‌آمدند و یا همین تدوین کتاب ملی کار بسیار شایسته‌ای است.
در نهایت به نظر من دوره افزایش جمعیت دندان‌پزشکان یا همان کمیت گذشته و ما باید برای موفقیت در حوزه دندانپزشکی به سراغ کیفیت برویم و دندان‌پزشکان با سواد و توانمند را به عرصه سلامت و خدمت‌رسانی ارائه کنیم. پس آن‌ها که فارغ التحصیل می‌شوند باید کتاب خوب، استاد مجرب و برجسته داشته‌باشند. احتمالاً نگاه دکتر عسگری هم همین بوده است و اگر خوب پیش رود آینده درخشانی در انتظار دندانپزشکی کشور است.
منبع: دندانه
