آیا در صورت وجود مراکز رادیولوژی فک و صورت بهتر نیست مراکز پزشکی جدیدالتاسیس اجازه نصب دستگاه‌های پانو را نداشته باشند؟
گفتگو با رئیس انجمن رادیولوژی دهان، فک و صورت درباره مداخلات صنفی رادیولوژی پزشکی و دندانپزشکی
وجود تداخل صنفی در رادیولوژی و ورود تعدادی از غیررادیولوژیست‌ها به حوزه تصویربرداری پزشکی، از جمله شکایت‌های جامعه رادیولوژی کشور است. این تداخل صنفی، بین دندان‌پزشکان و پزشکان متخصص رادیولوژی هم وجود دارد و در شرایطی که بسیاری از متخصصین رادیولوژی فک و صورت، به دلیل اشباع شدن شهر محل سکونتشان از مراکز رادیولوژی تخصصی مربوط به خود، از تأسیس این مراکز باز می‌مانند، برخی از مراکز رادیولوژی جنرال، خدمات تصویربرداری فک و صورت ارائه می‌دهند. این موضوع بهانه‌ای شد برای گفت‌وگو با دکتر مهرداد پنج‌نوش، رئیس انجمن رادیولوژی دهان، فک و صورت که در ادامه می‌خوانید:
*آقای دکتر پنج‌نوش! باتوجه به اینکه رادیولوژی دهان، فک و صورت، یکی از رشته‌های تخصصی دندانپزشکی به شمار می‌رود، آیا لزومی دارد متخصصین رادیولوژیست جنرال همانند زمانی که این تخصص وجود نداشت، به این حوزه وارد شوند؟
البته رادیولوژیست‌های جنرال، همکاران و دوستان ما هستند و تا پیش از اینکه رشته رادیولوژی دهان، فک و صورت، به عنوان یک تخصص مجزا معرفی شود، زحمت ارائه این خدمات بر عهده آنان بود و هنوز هم تعدادی از آن‌ها این کار را انجام می‌دهند، اما به هر حال، هدف ما ارتقاء بهداشت جامعه و ارائه بهترین خدمات است و طبیعی است زمانی که رادیولوژیست‌های فک و صورت به طور تخصصی در این زمینه کار می‌کنند، می‌توانند خدمات بهتری نسبت به پزشکان ارائه بدهند. همینطور که اگر دندان‌پزشکان وارد حوزه تصویربرداری پزشکی شوند، مسلماً کیفیت کار آنان مانند همکاران پزشک نخواهد بود.
*اما گاهی دستگاه‌های پانورکس در مراکزی غیر از مراکز تخصصی دندانپزشکی مانند درمانگاه‌ها وجود دارند. آیا این موضوع منجر به ارائه خدمات بی‌کیفیت نمی‌شود؟
قانونی که منجر به این اتفاق می‌شود، این است که گاهی مراکز غیر تخصصی، برای مدتی با یک مسئول فنی قرارداردی منعقد می‌کنند و دستگاه رادیولوژی فک و صورت در مرکز خود نصب می‌کنند، اما پس از اتمام قرارداد، دستگاه در آن مرکز باقی می‌ماند و خدمات، مدت‌ها بدون مسئول فنی ارائه می‌شود که نتیجه آن نه تنها تصاویر بدون کیفیت، بلکه خطرات ناشی از دوز تابش بیش از حد به دلیل عدم حضور مسئول فنی است.
* آیا کیفیت تصاویر این مراکز متولی نظارتی دارد؟
البته در صورت وجود مسئول فنی در هر مرکز، این شخص مسئول ارائه تصاویر با کیفیت مناسب به بیماران است. مراجع ذی‌ربط عموما بر شرایط کلی ارائه خدمات نظارت دارند و درزمینهٔ کیفیت ارائه خدمات پزشکی، نظارت مستقیمی وجود ندارد، مگر اینکه شکایتی اتفاق بیفتد. رادیولوژی هم از این قاعده مستثنا نیست.
* آیا کیفیت عکس‌های دندانی مراکز رادیولوژی پزشکی مطلوب است؟ گاهی مشاهده می‌شود این مراکز نسبت به مراکزی که به طور تخصصی بر رادیولوژی فک و صورت تمرکز دارند، از دستگاه‌های قدیمی‌تری استفاده می‌کنند.
رادیولوژیست‌های جنرال همکاران ما هستند و منظور من پرداختن به اختلافات نیست و البته نظارت بر کیفیت تصاویر، مهم‌تر از قدیمی بودن یا جدید بودن دستگاه‌ها است که امیدواریم تمام مراکز در این جهت و همینطور ارتقا دستگاه‌ها و جایگزینی آن‌ها با دستگاه‌های جدید اقدام کنند، اما به هر حال، متخصصین رادیولوژی فک و صورت تلاش کرده‌اند در امتداد فعالیت همکاران جنرال، کیفیت ارائه این خدمات را ارتقاء بدهند.
*آیا در حال حاضر سرانه رادیولوژیست‌های فک و صورت در کشور ما متناسب و به استاندارد جهانی نزدیک است؟
یکی از معضلات اصلی رشته ما، پذیرش تعداد زیاد رزیدنت است، چرا که ورودی دوره تخصص این رشته در کشور ما نسبت به میزان رایج در دنیا، بسیار زیاد است. برای مثال، سرانه رادیولوژیست‌های فک و صورت در ایران، ۲ برابر آمریکا است و این در حالی است که این آمار در ایران حدود ۳۰۰ نفر است که سالانه حدود ۴٠ نَفَر به آن اضافه می‌شود و این موضوع، نشان دهنده این است که دانشجویان، بدون اینکه آینده کاری آن‌ها مورد توجه قرار گیرد، پذیرش می‌شوند. نکته دیگر این است که رادیولوژیست‌ها، پس از اینکه امتیاز مورد نیاز برای شروع به کار را جمع کردند، باید وارد مرحله سطح‌بندی شوند و مجوز تأسیس مرکز رادیولوژی را جداگانه دریافت کنند که این مجوز بر اساس تعداد جمعیت و تعداد مجاز رادیولوژیست‌ها در آن شهر، صادر می‌شود و این موضوع برای آن‌ها محدودیت بیشتری ایجاد می‌کند.
*بنابراین تداخل صنفی رادیولوژی پزشکی و دندانپزشکی، بازار کار همکاران شما را بیش از پیش محدود می‌کند.
در قوانین ایراداتی وجود دارد که بیش از پیش منجر به این محدودیت می‌شود. برای مثال، از آنجا که دستگاه پانورکس در بستهٔ مراکز تصویربرداری پزشکی وجود دارد، این مراکز در حالی می‌توانند این دستگاه را نصب کنند که در همان منطقه، همکار رادیولوژیست فک و صورت، از مدت‌ها پیش درخواست نصب دستگاه یا راه‌اندازی مرکز داده است، اما به این دلیل که ظرفیت آن منطقه از نظر سطح‌بندی پر شده، اجازه این کار به او داده نشده است.
*انجمن رادیولوژی فک و صورت برای برطرف کردن این مشکلات چه اقداماتی انجام داده است؟
به هر حال انجمن‌های علمی، NGO هستند و قدرت اجرایی ندارند و در مقوله‌هایی مانند سطح‌بندی، پذیرش رزیدنت‌ها و تعرفه‌ها، معمولاً نظر آن‌ها مورد سؤال قرار نمی‌گیرد. بنابراین طَی ملاقات حضوری و همینطور نامه‌نگاری با متولیان این مسایل در وزارت بهداشت و مسئولین مربوطه، سعی کرده‌ایم شرایطی فراهم کنیم تا به حل این مشکلات ترتیب اثر داده شود. پیشنهاد ما به وزارت بهداشت این بوده است تعداد پذیرش رزیدنت‌های رادیولوژی فک و صورت در حد استاندارد‌ها کاهش یابد، برای تعرفه‌ها از انجمن نظرخواهی شود و در صورت وجود متقاضیان رادیولوژیست فک و صورت برای تأسیس این مراکز، اجازه نصب دستگاه‌های پانورکس به مراکز رادیولوژی پزشکی جدید التاسیس کنترل و محدود شود و به این طریق همکاران رادیولوژیست فک و صورت، از تأسیس مراکز خود محروم نشوند.
* نسبت به استفاده از دستگاه‌های رادیولوژی قابل حمل عکس تک‌دندان چه نظری دارید؟
دستگاه‌های پرتابل از استانداردهای خود برخوردارند و موارد استفاده خاص خود را دارند، اما در کشور ما جایگاه آن‌ها به خوبی تعریف نشده است. چرا که این دستگاه‌ها برای موارد اورژانسی مانند آمبولانس‌ها ساخته شده‌اند و استفاده از آن‌ها تحت شرایط و ضوابط خاصی بی‌خطر است، اما این خطرات به دندان‌پزشکان اطلاع داده نمی‌شود و تنها به آن‌ها گفته می‌شود این دستگاه‌ها استاندارد هستند. البته ما این ضوابط را در اختیار همکاران می‌گذاریم، اما به‌طور کلی استفاده از آن‌ها در شرایط معمول و به شکل روتین توصیه نمی‌شود.
منبع: دندانه
