علی تاجرنیا
رئیس انجمن دندان‌پزشکان ایران
«آموزش پس از فارغ التحصیلی» در حوزه پزشکی و دندانپزشکی، یکی از مباحث مهمی است برای ورود به آن باید دقت فراوان داشته باشیم که به ورطه افراط و تفریط کشیده نشویم. مقوله آموزش در دنیا همانند بسیاری از فعالیت‌های دیگر از سوی مراجع گوناگون انجام می‌گیرد. در حوزه پزشکی و دندانپزشکی، متولی آموزش دانشگاه‌های علوم پزشکی، انجمن‌های علمی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. طبیعتاً هر چقدر این آموزش کیفیت بهتری داشته باشد، به همان نسبت متقاضیان بیشتری را جذب می‌کند. آنچه در این بین حائز اهمیت است تلاش برای ایجاد چارچوب‌ها و شرایطی مشخص برای ورود مؤسسات و شرکت‌ها به محدوده برگزاری این دوره‌هاست. به نوعی که هم کریکلوم آموزشی و عناوین آن، هم دوره‌های آموزشی و هم مدرسان این دوره‌ها باید دارای شاخصه‌هایی باشند و به عبارتی استانداردسازی صورت گیرد. این که ما چه به عنوان دولت و چه به عنوان انجمن‌ها فقط به دنبال محدودسازی برگزارکنندگان باشیم قطعاً در عمل پاسخگو نخواهد بود.
حال سئوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که در چنین شرایطی برای حفظ سلامت جامعه و حمایت از خدمات گیرندگان چه باید کرد؟
شاید بهترین عملی که بتوان انجام داد این باشد که انجمن‌ها نقش نظارتی خود را به کمک وزارت بهداشت تقویت کنند. به عبارتی انجمن‌ها باید در برگزاری برنامه و دوره‌های آموزشی مراقب باشند که برگزارکنندگان از استانداردهای لازم عدول نکنند و اگر شرکتی قرار است به همراهی آنها بیایند و یا آنها را از لحاظ مالی حمایت کنند، به نحوی نباشد که به بعد آموزش و سلامت مردم لطمه بزند. توجه داشته باشید ما در شرایطی هستیم که ابزار لازم برای استانداردسازی‌ها در اختیار نداریم، همین موضوع موجب می‌شود آموزش پس از فارغ التحصیلی دچار نوعی از هم گسیختگی شود و ما شاهد آن باشیم که بازار مکاره‌ای شکل می‌گیرد که بیش از آنکه در آن نقش آموزش و یاددهی و یادگیری مورد توجه باشد تجارت در آن برجسته می‌شود. البته این موضوع را نباید فراموش کنیم که چنین اتفاقی ارتباطی با این ندارد که چه کسی برگزار کننده دوره‌هاست. ممکن است شرکتی این دوره‌ها را برگزار کند و گاه هم ممکن است انجمن‌ها برگزارکننده دوره‌ها باشند. پس به وجود آمدن این بازار مکاره صرفاً به دلیل حضور شرکت‌ها در پروسه آموزش نیست. در این بین، نباید از فعالیت‌های شرکت‌های معتبر دندانپزشکی در امر آموزش غافل شویم.
به هر حال باید در نظر داشته باشیم بسیاری از همکاران دندانپزشک ما به ویژه آنها که در دوره‌های قدیمی تحصیل کرده‌اند پیش از تشکیل انجمن‌های تخصصی، بسیاری از موارد جدید درمانی را از طریق همین شرکت‌ها آموزش دیده‌اند و یاد گرفته‌اند. بنابراین نقش شرکت‌ها در آوردن تکنولوژی‌های جدید و آموزش انها غیرقابل انکار است. متاسفانه با افزایش برگزاری دوره‌های آموزشی، گاه صحبت‌هایی مطرح می‌شود که بیشتر جنبه شعاری دارد. این افراد به نظر می‌رسد به دنبال دست و هورای بقیه هستند. باید به این نکته توجه کرد که این نوع نگاه‌ها موجب تشدید تعارضات می‌شود و شکاف بین مجموعه‌های مختلف را زیاد می‌کند. انجمن‌های علمی و شرکت‌های معتبر در طول سالیان گذشته دوش به دوش هم و در کنار هم بخش عمده‌ای از بار آموزش را به عهده گرفته‌اند. گاه شرکت‌ها به طور مستقیم و تحت نظارت انجمن‌ها چنین فعالیتی را انجام داده‌اند و گاه هم با حمایت‌های مالی در کنگره‌ها به امر آموزش کمک کرده‌اند.
آنچه امروز بیش از پیش مهم است این است که ما در یک فضای دوستانه، صمیمانه و با همکاری هم دیگر بتوانیم مجموعه‌ای از دوره‌ها و مطالب علمی را مطابق با استانداردها ارائه دهیم. در حال حاضر بسیاری از کلاس‌هایی که توسط شرکت‌ها برگزار می‌شود از وجود اساتیدی بهره می‌برند که همین‌ها در کنگره‌ها و جلسات علمی حضور دارند. ما باید از این شرایط مراقبت کنیم و توجه ما به امر آموزش موجب درگیری و ایجاد اختلاف نشود. واقعیت این است که در همه حوزه‌ها تبلیغ صورت می‌گیرد و اینجا فقط تبلیغ در بعد درمان نیست تبلیغ ازخوراکی ها گرفته تا بهداشت و در همه مسائل تبلیغ صورت می‌گیرد. در مورد بعد ایمپلنت و زیبایی نیز چون تبلیغ صورت می‌گیرد توجه به آن بیشتر است. در بعد آموزش در صورتی که شرکت‌ها به این حوزه‌ها ورود می‌کنند دلیل بر بی توجهی به سلامت و بعد درمان نیست. صد البته که انجمن‌ها در برابر چنین رویکردی باید نظارت داشته باشند و تکنولوژی و آموزش جدید را با معیارها و استانداردها همخوانی دهند. اینکه شرکت‌ها به دنبال منافع خودشان هستند، شکی در آن نیست اما اینکه الزاماً منافع شرکت‌ها با مطالب علمی و حفظ سلامت جامعه در تضاد است، اینها حرف‌های پوپولیستی است. بسیاری شرکت‌ها هستند استانداردهای علمی را رعایت می‌کنند و تحت نظارت مجموعه‌های علمی در حال فعالیت هستند ما نباید همه شرکت‌ها را با یک چوب برانیم. منفعت طلبی فی نفسه اشکالی ندارد اگر استانداردهای علمی رعایت شوند. هستند شرکت‌های که در چارچوب استانداردها فعالیت می‌کنند و هستند انجمن‌ها و بنگاه‌های علمی که نام فروش و آرم فروشی می‌کنند. نمی‌توان همه را یکی دانست و روی فعالیت همه خط کشید. ما باید به انجمن‌ها، دانشگاه‌ها و نهادهای علمی هشدار دهیم که مراقب باشند تا شرکتی صرفاً برای منافع خودش و بی توجه به استانداردها به بعد آموزش وارد نشوند.
آنچه بیش از هر چیز باید مورد توجه قرار گیرد این است که حرمت انجمن‌ها باید حفظ شود. انجمن‌های علمی کنونی انجمن‌هایی هستند که آنطور که باید و شاید به آنها اختیار داده نشده و حداقل اختیاری که به انها داده شده است برگزاری دوره‌های آموزشی است. بنابراین در وهله اول احترام گذاشتن توسط خود انجمن‌ها به عملکردشان است، اینکه باید این شرایط را به درستی و با جدیت رعایت کنند و در وهله دوم دیگران هم در بعد نقد فعالیت انجمن‌های علمی فضا را به سمتی نبرند که اعتماد عمومی خدشه دار شود. بعضی رفتارها در این وهله بر شاخه نشستن و بن بریدن است. در غیر اینصورت نتیجه جز سلب اعتماد عمومی چه از جامعه دندان‌پزشکان و چه مدیران شرکت‌ها است. البته در نهایت آنکه متضرر می‌شود جامعه دندانپزشکی و همکارانی هستند که به دنبال یاادگیری بیشتر برای یک درمان صحیح‌تر و خدمت بهتر به مردم می‌روند.
اگر روزی شرکتی دوره آموزشی و همایشی در همان حوزه ایمپلنت و زیبایی برگزار کرد و تعداد بسیاری به آن جذب شود، نشاندهنده آن است یا شرکت کارش را به درستی انجام داده یا ما کم کاری کرده‌ایم و نتوانستیم نیازهای این جامعه را به درستی رفع کنیم. صرف در گوشه‌ای نشستن و شعار دادن و تخطئه کردن، رافع مشکلات نیست. افراط و تفریط در هر کاری نکوهیده است و در این موضوع هم همینطور است. برخی افراد به جای آنکه به دنبال نگاه کارشناسی باشند به دنبال فضا سازی های تبلیغاتی هستند. وگرنه بسیاری از آنها که امروز شعار می‌دهند: «چرا شرکت‌ها دوره علمی می‌گذارند؟» خودشان در گذشته تحت لوای شرکت‌ها برنامه‌های متعددی برگزارکرده اند. باید در این زمینه با منطق درست پیش رفت. طبیعی است که شرکت به تنهایی نباید متولی بخش آموزش باشد بلکه وظیفه نهادهای علمی و انجمن‌هاست و اگر اینها کم کاری می‌کنند ما باید این نهادها را تقویت و تشویق کنیم که این کار را به درستی انجام دهند و در نهایت باید د به دنبال پاسخ این سئوال باشیم چه می‌شود دندانپزشکی حاضر است هزینه گزافی بدهند تا در این کلاس‌ها شرکت کند و آموزش ببیند؟ آن وقت راه حل درست را هم می‌یابیم.
منبع: دندانه
