مینا دارابی، روزنامه سپید/ طرح «بهداشتکار دهان و دندان» هنوز درپیچ وخم‌های اجراست اما واکنش‌های متفاوتی را برانگیخته است. دراین میان تنها نکته‌ای که شاید مخالفان و موافقان برآن اشتراک نظر دارند، این است که طرح فعلی تکرار «تربیت بهداشتکار دهان و دندان» که در دهه ۶۰ انجام شده، نیست. موافقان، تربیت تکنسین دهان و دندان را برای تامین نیاز ساکنان مناطق محروم مفید و عملیاتی می‌دانند و مخالفان به مازاد نیروی انسانی ماهر و تربیت شده‌ای اشاره می‌کنند که قرار است در آینده‌ای نزدیک و شاید همین حالا به دنبال فرصت‌های شغلی برای ارائه خدمات بهداشتی-درمانی باشند اما اینجایگاه‌ها به اندازه کافی فراهم نیست.
دراین میان با بهزاد هوشمند رئیس انجمن پریودنتولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، گفتگو کردیم و از او پرسیدیم مهم‌ترین نگرانی‌ها درخصوص اجرای طرح بهداشتکار دهان و دندان چیست.
- طرح تربیت تکنسین سلامت دهان و دندان را که هنوز در پیچ و خم اجراست و گفته می‌شود مشابه آن در دهه ۶۰ نیز اجرا شده چطور ارزیابی می‌کنید؟
بحث بهداشتکار دهان و دندان طرح ناموفقی است که یکبار آزموده شده است. دلیل عدم موفقیت آن هم این بود که وظایف و زیرساخت‌های قانونی که این بهداشتکاران را در مقصد خود نگه‌می‌دارد، دیده نشد و نتوانست به ارتقای فرهنگ سلامت مردم کمک کند. یکی از مشکلات کلان در حوزه مدیریتی، عدم مدیریت صحیح نیروی انسانی و منابع موجود است. این مشکل در حوزه سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت هم دیده می‌شود. وقتی برخی تصمیمات خلق‌الساعه و برمبنای نظرات شخصی گرفته شود، نتیجه همین می‌شود که می‌بینید. درست است که ما به نیروی حدواسط که خدمات پیشگیری و بهداشتی را در وهله اول و خدمات درمانی را در مراحل بعدی ارائه بدهد، نیاز داریم اما بستر این کار در کشور ما مهیا نیست. این طرح در گذشته اجراشد، موفق نبود.
- مدت‌هاست که از سوی برخی از دندانپزشکان و فعالان بخش خصوصی نگرانی‌هایی درمورد تعداد بیش از حد متخصص دندان پزشکی می‌شنویم. آیا تعداد دانشجویانی که هر سال از طریق کنکور سراسری وارد دانشکده‌های دندان پزشکی می‌شود، برای تامین نیاز کشور‌ها کافی نیست؟
در روز دندان پزشک اعلام کردند که از هزار مرکز دندان پزشکی، ۷۰۰ مرکز توسط نیروی دندانپزشک کنترل می‌شود. من فکر می‌کنم با وجود این حجم فارغ‌التحصیل به خوبی می‌توان نیروی ۳۰۰ مرکز باقی مانده را هم تامین کرد. در کشور آمریکا باوجود ۳۰۰ میلیون نفر، ۶۲ دانشکده دندان پزشکی در حال فعالیت است، اما در ایران باوجود ۸۰ میلیون نفر، حدود ۷۶ تا ۷۷ دانشکده دندان پزشکی داریم. بنابراین در شرایطی که سالیانه ۱۵۰۰ فارغ التحصیل دندان پزشک داریم که جوان هستند و ۴ هزار دانشجو نیز در خارج از کشور تحصیل می‌کنند، الزامی نداریم که نیروی درمانی سطح بالا تربیت کنیم.
- اما عده‌ای از موافقان اجرای این طرح براین باورند که دندانپزشکان جوان حاضر نیستند در مناطق محروم کار کنند؟
ما باید این واقعیت را بپذیریم که نمی‌توانیم وقتی خودمان سوار اتوبوس شدیم، بگوییم در را ببند و راه بیفت. زمانی که بستر ارائه خدمات برای جوان دندان پزشکی که تحصیل کرده و عمرش را صرف کسب تخصص و مهارت در این زمینه کرده، فراهم نیست، نمی‌توان از او انتظار داشته باشیم که برای ارائه خدمات به این مناطق برود. چرا جوانان به مناطق محروم نمی‌روند؟ زمانی که عدالت در توزیع نیروی انسانی اجرایی شود و ما نقشه جامع توزیع نیروی انسانی داشته باشیم، می‌توانیم با سیاست‌های مبتنی بر شواهد علمی نیروی انسانی موردنیاز را تامین کنیم.
- انجمن‌های تخصصی پزشکی برای تغییر رویکرد سیاست‌های تدوین شده و درنظرگرفتن منافع تمام بازوهای اجرایی این طرح چه نقشی می‌توانند ایفا کنند؟
انجمن‌های تخصصی پزشکی ظرفیت‌های بالقوه‌ای هستند که از آن‌ها بهره گرفته نمی‌شود و از توان علمیشان در زمینه مدیریتی استفاده نمی‌شود. دانشجویانی که فارغ التحصیل شده‌اند قطعا در این مراکز حاضر می‌شوند. ما در کشورمان انجمن‌های علمی_پزشکی داریم که هر زمان که نیاز به بهره‌برداری سیاسی داریم به سراغشان می‌رویم اما باید توجه کرد که این انجمن‌ها بازوهای اجرایی و مشورتی در نظام سلامت هستند و از بدنه کار‌شناسی این حوزه به حساب می‌آیند.
- اگر به عنوان یک عضو انجمن پزشکی برای بهبود شرایط سلامت دهان و دندان از شما نظرخواهی شود، چه پیشنهادی دارید؟
باتوجه به جمعیت روستا‌ها و مناطق آمایش سرزمینی می‌توانیم با طرح ساده‌ای نیروی درمانی مورد نیاز در حوزه سلامت دهان ودندان را اجرا کنیم. مقام معظم رهبری گفتند که در اقتصاد برنامه سلامت نباید سیاستی را پیش بگیریم که در تامین منابع موردنیاز دچار مشکل شویم. به راحتی می‌توانیم با مشورت ظرفیت انجمن‌های دندان پزشکی، بسته‌های خدمتی معقولانه تعریف کنیم.
- فکر می‌کنید که وضعیت فعلی سلامت دهان و دندان کشور، پیامد چه رویکردی است؟
باید واقعیت‌هایی را بپذیریم. این برای اولین بار بود که وزیر بهداشت باشهامت برنامه تحول سلامت را به عنوان راهبرد اصلی خود انتخاب کرد و ما این را هم مرهون شخص رئیس جمهور کشورمان دکتر روحانی هستیم. اما موضوع سلامت دهان از بخش‌های جامانده از سلامت عمومی است. من این موضوع را در نامه‌ای به وزارت بهداشت اعلام کردم چون فکر می‌کنم که اگر امروز در بحث سلامت دهان ضعیف هستیم به این دلیل است که وزارت بهداشت هنوز مقوله سلامت دهان را به عنوان مقوله‌ای از سلامت عمومی تلقی نمی‌کند. یعنی پزشکان عمومی اطلاعات لازم راجع به سلامت دهان و دندان در سلامت عمومی و بالعکس ندارند و تبعات و بار ناشی از ضعف آن، منجر به رواج بیماری‌های دهان و دندان می‌شود که بار سنگینی بر نظام سلامت ایجاد می‌کند.
منبع: دندانه
