بررسی چالش های پیرامون برگزاری سمپوزیوم سه روزه زیبایی
انتشار نامه رییس هیات‌مدیره انجمن دندان‌پزشکان عمومی ایران در هفته اول مهرماه، در واکنش به برگزاری سمپوزیوم سه‌روزه زیبایی توسط شرکت دیباطب پارس با همکاری انجمن متخصصیت دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی، بار دیگر موضوع مشخص نبودن متولی آموزش در دندانپزشکی و محدوده مجاز ورود شرکت‌های تجاری به این حوزه و نحوه تعامل شرکت‌های تجاری با انجمن‌های علمی را باز کرد. گروه‌های تلگرامی دندانپزشکی تا چند روز به عرصه گفتمان و چالش پیرامون متولی آموزش دندانپزشکی بود و برخی صاحب‌نظران بار دیگر با اشاره به اهمین موضوع آموزش تکمیلی و بازآموزی دندانپزشکی از نبود متولی مشخص و عدم وجود نظارت بر این حوزه انتقاد کردند.
دکتر باقرشهنی‌زاده در این نامه با اشاره به جریاناتی که نشانگر نفوذ یک تفکر تجاری در آموزش علمی دندانپزشکی است، نفوذ شرکت‌های تجاری به انجمن‌های علمی و وادادگی تجاری آموزشی توسط انجمن‌ها را حطری برای حرفه دندانپزشکی برشمرد و افزود: چوب حراج زدن و تسلیم شدن یک انجمن به یک شرکت جهت سود بردن محض، آیا به جز سقوط اخلاقی و حرفه‌ای است؟ دندان‌پزشکان این مملکت به این روز افتادهاند که به جای پرداخت هزینه برگزاری کنگره‌ها به دامان یک یا دو شرکت دخیل ببندند؟ چه کسی با سرنوشت حرفه‌ای خود اینگونه رفتار می‌کند؟ ما را چه می‌شود؟
دکتر شهنی‌زاده که به موضع‌گیری‌های تند و نگارش سرمقاله‌های آتشین در واکنش به رخدادهای مختلف دندانپزشکی شهره است در نامه اخیر خود انجمن متخصصین دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی ایران را به واسطه هم‌یاری و همکاری در برگزاری سمپوزیوم سه‌روزه زیبایی که با محوریت شرکت دیباطب پارس، در فاصله یک ماه تا برگزاری کنگره علمی سالیانه این شرکت برگذار شد مورد انتقاد شدید قرار داد و در انتها با ادبیات خاص خود، انجمن‌ها، شرکت‌ها و سخنرانانی که با اینگونه برنامه‌های علمی همراه می‌شوند را تهدید کرد که جامعه بیدار دندانپزشکی در مقابل «خطاکاران» خواهند ایستاد!
چگونه یک سمپوزیوم چالش‌برانگیز شد
شرکت دیباطب پارس با مشارکت چند شرکت از جمله پارسه اتکال برگزارکننده یک سمپوزیوم سه روزه در حوزه دندانپزشکی زیبایی بود که هفتم تا نهم مهر۹۵ در مرکز پژوهشگاه صنعت نفت تهران برگزار شد.
این سمپوزیوم را می‌توان بزرگ‌ترین همایش‌های علمی دندانپزشکی سال‌های اخیر دانست که از طرف یک شرکت تجاری برگزار می‌شود و در آن بالغ بر هشتصد دندانپزشک شرکت کردند. حدود بیست چهره علمی برجسته و مشهور داخلی و خارجی به عنوان سخنران این برنامه معرفی شدند که دکتر علی یزدانی، دکتر ابراهیم امین‌صالحی، دکتر کسری طبری، دکتر حسن اسلامی، دکتر مهدی جوان، دکتر کیوان ساعتی، دکتر محمدرضا شباهنگ‌فر، دکتر سینا نواب و… از جمله آنان بودند.
علی‌رغم هزینه بالای ثبت‌نام در سمپوزیوم نسبت به کنگره‌های مشابه، با توجه به لیست سخنرانان که گلچینی از سرشناس‌ترین اساتید علم دندانپزشکی را شامل می‌شد و فعالیت گسترده تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی، سه روز مانده تا تاریخ برگزاری، ظرفیت به حد نصاب رسید و ثبت‌نام متوقف شد.
یکی از تدابیری که برای جذاب‌تر کردن کنگره در نظر گرفته شده بود جلب مشارکت انجمن متخصصین دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی بود، به ترتیبی که شرکت دیباطب در قبال شرکت در سمپوزیوم، هزینه ثبت‌نام دندان‌پزشکان در کنگره آبان ماه انجمن ترمیمی را تقبل کرده بود. البته در متن تبلیغات به اشتباه، عضویت رایگان انجمن به عنوان یکی از آفرهای ویژه ثبت‌نام در سمپوزیوم مطرح شده بود که از سوی انجمن ترمیمی تکذیب و توسط شرکت دیباطب اصلاح شد.
همین نکته و البته تبلیغات گسترده برگزارکنندگان موجب بروز حساسیت بیش از حد روی این سمپوزیوم شد و موضع گیری رییس انجمن دندان‌پزشکان عمومی ایران را در پی داشت.
محتوای یک نامه تهدیدآمیز
نامه دکتر باقر شهنی‌زاده اشاره دوباره‌ای به یکی از چالش‌های بی‌پاسخ حوزه دندانپزشکی است؛ اینکه دامنه فعالیت شرکت‌های تجاری در حوزه آموزش و نحوه تعامل انجمن‌های علمی با آنها باید چگونه باشد.
این نامه اگرچه بازگوکننده برخی حقایق و طرح کننده برخی انتقادها در مورد عدم وجود متولی مشخص و عدم نظارت بر فعالیت‌های آموزشی موسسات غیرانتفاعی است اما در عوض ارایه راهکار تنها به خط و نشان کشیدن برای شرکت‌ها و تهدید انجمن‌ها و چهره‌های علمی محدود شد.
نامه با این پاراگراف آغاز می‌شود:
«دو سه سال اخیر جریاناتی در دندانپزشکی کشور بوجود آمده است که نشانگر نفوذ یک تفکر تجاری در آموزش علمی دندانپزشکی می‌باشد. عده‌ای برای کسب ثروت، صحنه دنداپزشکی را قبضه کرده‌اند و نکند روزی بیاید که برای ماندن در صحنه هر قیمتی را بپردازند و به هر تریبونی متوسل شوند، معدودی از شرکت‌های تجاری، متاسفانه علم را در پای تجارت ذبح می‌کنند. برگزاری دوره‌های آموزشی تا منوپل کردن آن و انحصاری نمودن آموزش در بخش خصوصی غیر متعارف و سرایت آن به انجمن‌ها خطری است که حرفهٔ دندانپزشکی را تهدید می‌کند.»
و در ادامه هم‌یاری انجمن متخصصیت ترمیمی و فراهم شدن امکان ثبت‌نام رایگان و دریافت امتیاز کنگره و عضویت رایگان در انجمن برای ثبت‌نام کنندگان توسط شرکت برگزارکننده به چالش کشیده می‌شود.
در ادامه این رخداد یک «وادادگی تجاری آموزشی» توصیف می‌شود و متخصصان ترمیمی و هیات مدیره انجمن بابت آن مورد انتقاد قرار می‌گیرند: «آیا این چوب حراج زدن و تسلیم شدن یک انجمن به یک شرکت جهت سود بردن محض، آیا به جز سقوط اخلاقی و حرفه‌ای است؟ دندان‌پزشکان این مملکت به این روز افتادهاند که بجای پرداخت هزینه برگزاری کنگره‌ها به دامان یک یا دو شرکت‌ها دخیل ببندند؟ چه کسی با سرنوشت حرفه‌ای خود اینگونه رفتار می‌کند؟ ما را چه می‌شود؟»
سخنرانان این سمپوزیوم نیز اینگونه مورد تهدید قرار می‌گیرند: «به کسانی که در جایگاه سخنران در هر سن و سال، جاه و مقام، هر اسم و رسم و انجمنی که اعتباری برای خود داشت و دارد [...] بر حذر باش می‌دهیم که از تسلیم شدن به آموزش تجاری و تهدید اعتبار مدنی چهره حقوقی و حقیقی انجمن ترمیمی خودداری کنید!»
نامه با چند عبارت برائت‌گونه و تهدیدآمیز که معمول نوشته‌ها و سرمقاله‌های دکتر شهنی‌زاده است پایان می‌یابد:
«اعلام می‌کنیم، این راه برخلاف منافع ملی و دندانپزشکی کشور است. اگر این روال ادامه یابد، سنگ روی سنگ بند نخواهد شد. [...] به صراحت اعلام می‌کنیم دخالت شرکت‌ها در امر آموزش و تسلیم انجمن‌ها به شرکت‌ها پذیرفتنی نیست. چنانچه در مقابل این کج راه که خلاف منزلت علم و سخنرانان علمی کشور و یک نهاد مدنی است، موضع گیری نشود، با دندان‌پزشکان این کشور برای حفظ قداست حرفه دندانپزشکی در مقابل ثروت اندوزی و جاه‌طلبی وارد عمل خواهیم شد.
با کمال تاسف امروزه در هر ناکجا آبادی دکانی باز شده که دندان‌پزشکان را آموزش دهند!
هر سخنران علمی و هر انجمنی یک سرمایه ملی است و همه متعلق به دندان‌پزشکان کشور است. آنها جزء اموال شخصی و تجاری نیستند. افراد می‌توانند خطا کنند ولی انجمن‌ها متعلق به مردم هستند و در مقابل آن خطاکاران باید ایستاد. ما منتظر مواضع اصولی انجمن متخصصین دندان‌پزشکان ترمیمی ایران و سخنوران ترمیمی هستیم. دندان‌پزشکان کشور خود می‌دانند که در این لحظه حساس چه مواضعی را اتخاذ کنند.»
سکوت معنی‌دار انجمن ترمیمی
با آنکه دکتر شهنی‌زاده در انتهای نامه خود خواستار واکنش و پاسخ انجمن متخصصین دندانپزشکی ترمیمی شده بود، ظاهرا هیات‌مدیره انجمن ترجیح دادند وارد این بازی نشوند و در برابر اتهامات وارد شده توسط رییس انجمن دندان‌پزشکان عمومی ایران سکوت اختیار کنند و در فاصله زمانی کوتاه تا برگزاری کنگره انجمن‌شان از ایجاد تشنج و التهاب پرهیز کنند.
با این حال از محتوای منتشر شده در فضای مجازی، دلیل تعامل و هم‌راهی انجمن ترمیمی با این سمپوزیوم را اینگونه می‌توان تحلیل کرد که: درحالی که برگزاری یک برنامه علمی با مضمون کاملا مشابه در فاصله یک ماهه تا برگزاری کنگره انجمن ترمیمی می‌تواند بر تعداد شرکت‌کنندگان در این کنگره تاثیر منفی بگذارد، مدیران انجمن تلاش کرده‌اند با همکاری در این سمپوزیوم، جدا از همراه کردن شرکت‌های برگزارکننده به عنوان اسپانسر، زمینه تبلیغ و ثبت‌نام شرکت‌کنندگان سمپوزیوم را در کنگره آبان ماه انجمن مطبوع خود فراهم کنند.
از طرفی شرکت برگزارکننده به عنوان اسپانسر کنگره ترمیمی پرداخت هزینه ثبت‌نام دندان‌پزشکان حاضر در برنامه را در کنگره تقبل کرده بود و این روال معمولی است که طی سال‌های اخیر تحت عنوان «ثبت‌نام شرکتی» در اکثر کنگره‌های دندانپزشکی رخ می‌دهد و بیشتر به عنوان استفاده از پتانسیل اطلاع‌رسانی و تبلیغی شرکت‌ها برای ثبت‌نام مخاطبان خود در یک کنگره تعبیر می‌شود تا «وادادگی تجاری» انجمن‌ها.
پاسخ احتمالی به بخش دیگری از انتقادات دکتر شهنی‌زاده احتمالا این خواهد بود که: خود ایشان با توجه به تجربه حضور در راس هرم هیات‌مدیره یک انجمن دندانپزشکی و برگزاری چندین کنگره علمی، بهتر از هر فرد دیگری می‌داند که علی‌رغم مندرجات اساس‌نامه انجمن‌های علمی، امکان تامین هزینه فعالیت سالیانه یک انجمن از طریق پرداخت حق عضویت اعضا به دلایل مختلف وجود ندارد و به همین دلیل انجمن‌های علمی از راه‌های گوناگون از جمله برگزاری نمایشگاه مواد و تجهیزات دندانپزشکی در کنار برنامه‌های علمی و جذب اسپانسر، تلاش در جبران هزینه‌ها دارند. شاید بجاست ایشان به عنوان یک دردمند حوزه دندانپزشکی اصلاح این روال را با انجمن تحت مدیریت خود آغاز کند و با قطع حمایت و حضور شرکت‌های تجاری تلاش کند هزینه فعالیت‌های علمی انجمن دندان‌پزشکان عمومی ایران را از طریق دریافت حق عضویت سالیانه تامین نماید و سپس این نسخه را به دیگر انجمن‌ها ارایه دهد.
پاشنه آشیل آموزش دندانپزشکی
مبحث آموزش تکمیلی و بازآموزی دندانپزشکی یکی از حوزه‌های پر چالش دندانپزشکی است که سال‌هاست برخی صاحب‌نظران درباره لزوم قانون‌مندی و توجه به آن هشدار می‌دهند. بیشتر از یک دهه است که انحصار بحث بازآموزی از دست دانشگاه‌های علوم پزشکی خارج شده و انجمن‌های علمی دندانپزشکی نیز در آن مشارکت دارند. از طرف دیگر شرکت‌های تجاری و موسسات خصوصی آموزشی نیز با ورود به حوزه آموزش نقش پررنگی در نوآموزی علمی دندان‌پزشکان ایفا کرده‌اند.
عملا هیچ قانون مشخص و قابل اجرایی برای تعریف محدوده ورود و فعالیت بخش خصوصی در حوزه آموزش علوم‌پزشکی وجود ندارد و این نکته همان جایی است که به پاشنه آشیل آموزش دندانپزشکی در ایران بدل شده است. از یک طرف شکست انحصار آموزش در حوزه ارتودنسی، ایمپلنت و لیزر و بهره‌مندی دندان‌پزشکان عمومی از این آموزه‌های نوین مرهون فعالیت مراکزی نظیر جهاد دانشگاهی، موسسات غیرانتفاعی آموزشی و شرکت‌های واردکننده ایمپلنت و لیزر است اما از طرف دیگر هیچ نظارت روشنی درباره کیفیت و کمیت این آموزش‌ها صورت نمی‌گیرد و هر موسسه یا شرکت بر اساس تشخیص تیم علمی خود سرفصل‌های آموزشی را تدوین و تدریس می‌کنند.
همیشه شائبه تاثیرگذاری شرکت‌های بزرگ تجاری بر فعالیت‌های آموزشی در دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی وجود داشته و دارد. اما در مقابل نمی‌توان نقش سازنده شرکت‌های تجاری در نوآموزی و انتقال تکنولوژی روز و زمینه‌سازی برای حضور و سخنرانی دانشمندان برجسته جهان به ایران را نادیده گرفت. از طرفی فعالیت انجمن‌ها، شرکت‌های تجاری و اساتید دانشگاهی در حوزه آموزش و تجارت چنان در هم تنیده شده است که به سادگی نمی‌توان آنها را از هم جدا کرد.
اینکه دامنه فعالیت و تاثیرگذاری شرکت‌های تجاری در حوزه آموزش دندانپزشکی تا کجا باید باشد، نکته‌ای‌ست که به سبب وجود خلاء‌های قانونی نمی‌توان پاسخ روشنی به آن داد اما به نظر می‌رسد با توجه به سیاست برون‌سپاری و واسپاری برخی مسئولیت‌های وزارت بهداشت به انجمن‌های علمی، انجمن‌های دندانپزشکی می‌توانند نقش موثری در زمینه نظارت بر فعالیت آموزشی موسسات خصوصی و شرکت های تجاری ایفا کنند.
منبع: دندانه
