یک ضرب المثل انگلیسی وجود دارد که می‌گوید تجربه استاد بدی است، چون اول امتحان می‌گیرد و بعد درس می‌دهد. در واقع در بسیاری از موارد تجربه نامی است که ما بر روی اشتباهات خود می‌گذاریم تا از شدت آلام و رنج‌های ما از آن دسته از اشتباهات کاسته شود.
مقولهٔ آموزش دندانپزشکی در ایران در سال‌های اخیر موضوع بحث‌های فراوانی در میان همکاران امروز و آینده ما بوده است. به طور کلی بیشتر هم‌صنفان ما این نظر را دارند که اگر آموزش دندانپزشکی در سال‌های اخیر در دانشکده‌ها پسرفت نداشته، لااقل پیشرفت چشمگیری نداشته است. چه از جهت تأسیس ده‌ها دانشکدهٔ دندانپزشکی فاقد امکانات و زیرساخت در سال‌های اخیر، چه از بعد افزایش ظرفیت‌ها و چه از بعد فقدان تحرک از نظر نزدیکی استانداردهای آموزشی به دانشگاه‌های به روز دنیا، اگر منصف باشیم اتفاق مثبتی در آموزش دندانپزشکی کشور نیفتاده‌است. حتی اجرای نسبتاً ناموفق کوریکولوم جدید دندانپزشکی به خودی خود موید این مطلب است.
اما مقولهٔ تألیف رفرنس برای دندانپزشکی کشور در میان این بلبشور، گویی گره ملوانی زدن بر گره‌های کور آموزش دندانپزشکی کشور است و واقعاً استدلال‌های ضعیف برنامه‌ریزان این پروژه هم نتوانسته است که اندکی این قضیه را منطقی و قابل هضم جلوه دهد. مجریان این برنامه، ادعای بومی سازی دانش کشور دارند ( سؤال این است که چند درصد علم دندانپزشکی دنیا را ما تولید می‌کنیم؟ ) و همچنین برای دانشکده‌های جدیدالتاسیسی که امکانات آموزشی نرم افزاری و سخت افزاری ندارند می‌خواهند رویه واحد اتخاذ کنند ( گویا با تألیف کتاب رفرنس علم لدنی بر اذهان دانشجویان محروم جاری خواهد شد! ). ادعاهایی مانند عدالت آموزشی و. از اساس در توجیه این ماجرا مردود است. چرا که با پایین آوردن استانداردهای آموزشی و تعریف استانداردهای نازل نمی‌توان عدالت را اجرا کرد. این قضیه درست مثل این است که با فقیرکردن پولدار‌ها بدون پولدارکردن فقرا بخواهیم در جامعه عدالت برقرار کنیم!
چه دوست داشته باشیم و چه نداشته باشیم، کار انجام شده است و کتاب‌های مرجع دندانپزشکی با صرف وقت و هزینهٔ زیاد تألیف شده‌اند. در وزارتخانه می‌توانند به راحتی ادعا کنند که تألیف این کتاب‌ها رایگان بوده است و هزینه‌ای در برنداشته‌است اما همان وقت اعضای هیئت علمی که به جای آموزش یا پژوهش صرف تألیف و تصحیح این کتاب‌ها شده است، هزینهٔ اندکی به شمار نمی‌رود؛ اما بعد از این تألیف این کتاب‌ها، به نظر می‌رسد با یک برنامه‌ریزی بهتر و منطقی‌تر استفاده از کتاب‌ها را به عنوان مرجع عملی کرد. در هیچ کجای دنیا هیچ کتابی با عنوان مرجع تألیف نمی‌شود بلکه اعتبار علمی کتاب است که باعث می‌شود جامعه علمی آن را به عنوان مرجع تلقی کند. کتاب‌های تألیفی وزارت فخیمه بهداشت هم از این قاعده مستثنی نیستند. با یک زمانبندی می‌توان با شروع تدریس این کتاب‌ها ظرف چهار سال این کتاب‌ها را در آزمون‌های سال ۱۳۹۹-۱۴۰۰ به عنوان رفرنس اصلی قرار داد. مشکل این است که وزارت بهداشت سعی دارد احتمالاً با وارد کردن ۲۵ درصد ( فعلا مشخص نشده ) محتوای این کتاب‌ها در آزمون ۹۶، این روند را تسریع کند. ( تصمیمی که سال قبل موفق به اجرا کردن آن نشد ) در حالی که از نظر منطقی واقعاً نیازی به این عجله وجود ندارد. در مدت چهار سال فرصت کافی برای ارائه نسخه ویرایش شده و آزمون و خطای کافی وجود دارد. چرا که با فرض عالی بودن و در سطح جهانی بودن رفرنس‌های تألیفی وزارتخانه برای دندانپزشکی، این کتب مرجع تدریس نشده، ملاک یکی از مهم‌ترین آزمون‌های دندانپزشکی کشور یعنی امتحان ورودی دستیاری قرار گرفته‌اند که مصداق همان درس داده‌نشده و امتحان گرفته‌شده است! مسئولان امر باید پاسخگو باشند چه طور ممکن است که کتابی تدریس نشده و اشکالات آن بر کسی هویدا نیست، ملاک آزمونی به این مهمی قرار گیرد؟
البته تدوین‌کنندگان این کتب استدلال‌های جالب خود را دارند! مثلاً می‌گویند که ویرایش جدید بسیاری از رفرنس‌ها در سال‌های قبل هم در دانشکده‌ها تألیف نشده بوده است ولی ملاک آزمون بوده است؛ اما واضح است که ویرایش جدید یک کتاب با پشتوانه ویرایش‌های قبلی از انتشارات وایلی یا الزویر، تفاوت فاحشی با کتابی دارد که به زبان فارسی و فی‌البداهه برای اولین بار تألیف شده است و ادعای بدیع بودن و بومی بودن دارد. اگر هم کتابی در دانشکده‌ها در کوریکولوم آموزشی جایگاهی نداشته و منبع آزمون‌ها قرار گرفته است، کار اشتباهی بوده است و نمی‌توان برای اشتباه جدید، ملاک اشتباه قدیمی را قرار داد.
از طرف دیگر سیاست دبیرخانه دخیل کردن تعداد زیادی مؤلف برای کتاب‌های رفرنس از دانشکده‌های دور و نزدیک بوده است. این سیاست چند مزیت داشته و یکی این بوده که با افزایش تعداد مجرمین امر، مدافعین بیشتری برای این پروژهٔ پر از مخاطره پیداشده است و الحمدالله در همهٔ دانشکده‌های دور و نزدیک، افرادی هستند که حداقل در تألیف جمله یا صفحه‌ای از این کتب نقش داشته باشند و بنابراین از کل آن دفاع کنند! این‌که حتی تمام هیئت‌علمی‌های کشور در تألیف کتب مرجع دندانپزشکی دخیل باشند، دلیل نمی‌شود که فی‌البداهه و بدون تدریس، این کتب مرجع آزمون قرار گیرند. زمانی کافی لازم است که همهٔ مدرسین در دانشگاه‌های کشور این کتاب‌ها را بخوانند و سرفصل‌های آن در کوریکولوم آموزشی جا بیفتد و سیری طبیعی و بدون عجله برای استفاده از آن‌ها طی شود.
منبع: دندانه
