گفتگو با دکتر لیلا صدیق پور از اعضای اولیه گروه تدوین کوریکولوم دندانپزشکی در سال۹۱
کوریکولوم آموزشی دندانپزشکی، پیش از آنکه امتحان خود را کامل پس بدهد و پس از آنکه دانشجویان و دانشگاه‌ها، ۴ سال با مشکلاتش دست و پنجه نرم کردند، به اذعان گروه تدوین‌کننده، طرحی شکست خورده با نواقصی در مرحله اجرا نام گرفت و همین امر سبب شد دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی، تصمیم به بازنگری و اصلاح آن بگیرد.
دکتر لیلا صدیق‌پور ، دانشیار دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، یکی از اعضای اولیه گروه تدوین کوریکولوم آموزشی دندانپزشکی ۹۱ بود که پیش از اتمام کار، از همکاری با این گروه انصراف داد. او که در حوزه آموزش دندانپزشکی، سوابقی چون مدیریت دفتر توسعه آموزش دانشکده دندانپزشکی تهران و معاونت آموزشی این دانشکده را در کارنامه دارد، در رشته آموزش پزشکی دانشگاه Dundee بریتانیا هم تحصیل کرده است. بنابراین، مناسب دیدیم تا به عنوان یک کارشناس آموزشی، با او درباره دلایل عدم موفقیت کوریکولوم آموزشی ۹۱، گفتگویی داشته باشیم که در ادامه می‌خوانید:
خانم دکتر صدیق‌پور! دلیل تناقض کوریکولوم آموزشی دندانپزشکی در دوره عمومی با امکانات دانشگاه‌ها را چه می‌دانید؟
کوریکولوم آموزشی دندانپزشکی عمومی، اوایل سال ۸۹، پس از حدود ۱۰ سال مورد بازبینی قرار گرفت و در ابتدای کار، علاوه بر من، دکتر سروش، دکتر علی یزدانی، دکتر رزمی، دکتر خرازی و دکتر حاتمی از گروه پزشکی دانشگاه تهران، که آن زمان در حال بازنگری کوریکولوم آموزشی رشته پزشکی بود، در گروه تدوین کوریکولوم جدید حضور داشتند.
در قدم اول، تلاش ما بر این بود که طبق ۱۱ گام هاردن، یک کوریکولوم استاندارد تدوین کنیم، اما در اواسط راه با مشکلاتی مواجه شدیم که اگر بخواهم این مشکلات را دسته‌بندی کنم، می‌توانم به چند محور اصلی اشاره کنم.
اول اینکه در این کوریکولوم، سهم واحدهای گروه‌های تخصصی مختلف، به نسبت اهمیتی که در کار بالینی یک دندانپزشک دارند نیست. برای مثال، تعداد واحدهای درس ارتودنسی که حجم بسیار کمی از کار یک دندانپزشک عمومی را تشکیل می‌دهد، با اندو برابر است یا اعضای گروه پاتولوژی به این دلیل که در آن دوران، از قدرت اجرایی زیادی برخوردار بودند، سهم درس‌های گروه خود را آن‌قدر زیاد کردند که در هیچ کوریکولوم آموزشی در دنیا به چشم نمی‌خورد. در اصل ۷۰ درصد کار بالینی یک دندانپزشک عمومی، مربوط به اندو، ترمیمی و پروتز است، اما در حال حاضر سهم همه دروس در کوریکولوم دندانپزشکی در ایران برابر است و نتیجه آن، شلوغ شدن برنامه درسی دانشجویان، به گونه‌ای است که اصلاً وقت درس خواندن پیدا نمی‌کنند. البته پاسخ گروه تدوین‌کننده کوریکولوم، این است که دانشجویان باید همه‌چیز را بدانند، اما در حال حاضر، آموزش دانشگاهی در دنیا، بر این اساس بنا شده است که دانشجو سؤالاتی در ذهن خود داشته باشد و بیاموزد چگونه پاسخ آن را پیدا کند. در غیر این صورت، آیا ما می‌توانیم کوریکولوم دندانپزشکی را مطابق با سرعت و حجم پیشرفت دانش توسعه بدهیم؟ این ایرادی بود که من و بسیاری از اساتید دیگر مانند دکتر علی یزدانی، آن را تذکر داده بودیم، اما از آنجا که تدوین کوریکولوم، در نهایت به دست گروه پیشگیری و سلامت دهان افتاد که تقریباً به مشکلات کلینیکی واقف نبودند، مشکل حل نشد و در نهایت گروه تدوین‌کننده، به واحدهای خود بیشتر اهمیت دادند.
گذشته از این، هدف ما این بود که این کوریکولوم، دانشجومحور باشد و همچنین دروس آن تجمیع شوند، اما هیچ‌یک از این اتفاقات نیفتاد. چرا که تنها یکی، دو درس در آن تجمیع شده‌اند که البته جزو نقاط قوت آن به شمار می‌روند و در ضمن، این برنامه آموزشی دانشجو محور نیست، چرا که مشغله دانشجو را بسیار زیاد کرده و شیوه تدریس آن، همچنان لکچرمحور است.
یکی دیگر از تصمیمات ما که عملی نشد، گسترش درس درمان جامع بود و منظور ما از این کار، این بود که تمام کارهای یک بیمار، مانند آنچه در عمل در مطب‌ها اتفاق می‌افتد، توسط یک دانشجو یا یک گروه دانشجویی انجام بشود، اما در حال حاضر، تمام اتفاقی که افتاده، این است که درس جامع‌نگر که پیش از این در یک ترم ارائه می‌شد، به ۲ ترم گسترش پیدا کرده است که در ترم اول دانشجو طرح درمان بیمار را می‌دهد و تمام درمان او را ترم بعد انجام می‌دهد. حال آیا بیماری هست که راضی بشود طی ۶ ماه فقط طرح درمان بگیرد و طی ۶ ماه بعد درمان شود؟
دلیل عدم همکاری اساتید کلینیسین و انصراف دادن همان تعداد اساتید بالینی محدود که کار بازنگری کوریکولوم ۹۱ را شروع کرده بودند، در میانه راه چه بود؟
علت اصلی عدم همکاری اساتید، این بود که در واقع تمایلی به صرف وقت در این کار نشان ندادند. ما از گروه‌های مختلف تخصصی درخواست کردیم که هر یک، ۲ نفر را که برای این کار امکان صرف وقت داشته باشند، به ما معرفی کنند، اما آن‌ها درخواست ما را اجابت نکردند و همین که کار به اتمام رسید و کوریکولوم نوشته شد، همگی شروع به اعتراض و انتقاد کردند. حقیقتاً مشارکت دانشکده‌ها و اعضای هیات علمی در طرح تدوین کوریکولوم ۹۱ بسیار کم بود و ما واقعاً از این موضوع رنج می‌بردیم.
علت انصراف شخص من از ادامه همکاری با این گروه، این بود که احساس می‌کردم اهداف دیگری به غیر از آنچه از روز اول در نظر گرفته بودیم در پیش گرفته شده است و به حرفهای من توجهی نمی‌شود، بنابراین سال ۸۹، یعنی ۱ سال قبل از به سرانجام رسیدن کار، از این گروه جدا شدم.
دکتر خرازی، در مصاحبه‌ای که با نگین دندانپزشکی داشتند، اظهار کردند این کوریکولوم به دلیل تغییر دولت‌ها و عدم اجرای برنامه پشتیبانی شکست خورد، آیا با این نظر موافقید؟
خیر. این طرح به دلیل تغییر دولت‌ها شکست نخورد، بلکه این شکست، در نتیجه این بود که کسی در این کار مشارکت نکرد و فرمان آن، در اصل در دست ۱ نفر، یعنی دکتر خرازی بود. ایشان شخص توانمندی هستند، اما کوریکولوم آموزشی نیاز به نگاه همه‌جانبه دارد که در نتیجه همکاری یک گروه مجرب کلینیکی و غیرکلینیکی به وجود می‌آید و وقتی کار در دست ۱ نفر باشد، نتیجه‌اش همین می‌شود که امروز پیش آمده است. دلیل مشارکت نکردن اساتید هم علاوه بر گرفتاری، تا حدی ناشی از بدبینی بود که البته من آن را تائید نمی‌کنم، اما عملکرد گروه هم در آن بی‌تأثیر نبود، چرا که اساتید به یک‌جانبه بودن محور این بازبینی و توجه صرف اعضای تدوین کننده به سلامت دهان معترض بودند.
به عنوان شخصی که در بخش آموزش دانشکده دندانپزشکی تهران در حال فعالیت است، با این برنامه آموزشی چه مشکلاتی دارید؟
من سال ۸۹ معاون آموزشی دانشکده دندانپزشکی شدم و بنابراین، پس از آن با مشکلات کوریکولوم ۹۱ روبرو شدم. تا جایی که از گروه تدوین کننده آن خواستم این کوریوکولوم را به شکل یک تقویم آموزشی که برای معاون آموزشی و کارشناسان او قابل فهم باشد، بنویسند تا ببینید در یک هفته، برای اجرای آن وقت کم نمی‌آورند؟! این درخواست من بی‌جواب ماند و نتیجه این شد که حالا ملاحظه می‌کنند آنچه نوشته‌اند اجرایی نیست، با این تفاوت که ۴ سال گذشته و دانشگاه‌ها و دانشجویان تاوان این نواقص را پس داده‌اند.
نکته جالب این است که پاسخ مهره‌های اصلی این طرح، این است که فقط دانشگاه تهران با این برنامه آموزشی مشکل دارد و دانشکده‌های شهرستان‌ها، می‌توانند آن را اجرا کنند، اما وقتی دانشکده دندانپزشکی تهران با این همه امکانات و اساتید نمی‌تواند از عهده این کار برآید، می‌شود پذیرفت که دانشکده‌های کوچک‌تر بتوانند؟
نگرانی ما این است که هر دانشکده‌ای می‌تواند روی کاغذ بگوید این کوریکولوم را اجرا کرده است، کمااینکه آن را مانند گذشته اجرا کرده باشد. برای مثال می‌توانیم واحد پری‌کلینیک پروتز که برای آن یک قسمت تئوری و یک قسمت عملی طراحی شده است را مانند گذشته اجرا کنیم، و روی کاغذ بگوییم که این درس را که اسماً تجمیع شده و در کوریکولوم، یک نام عجیب و غریب کارگاهی که در هیچ کوریکولومی وجود ندارد برای آن گذاشته‌اند را اجرا کرده‌ایم. این اتفاقی است که این روزها در دانشگاه‌ها می‌افتد و کسی هم درباره آن صحبتی نمی‌کند، چرا که ما نمی‌توانیم دانشجو را معطل کنیم، بلکه باید مطابق با امکانات و تجربه هیات علمی خود کار را پیش ببریم.
البته در پایان، لازم می‌دانم بگویم که یکی از نکات مثبت این کوریکولوم، کار زیادی است که بر روی واحدهای مهارت‌های ارتباطی و اخلاق حرفهای انجام شده است که جزو نقاط قوت آن به شمار می‌رود.
منبع: دندانه
