پانصدو هشتاد مرکز تحقیقاتی علوم پزشکی در ایران وجود دارد که این آمار از میزان مراکز تحقیقاتی درکشورهای اروپایی هم بیشتر است، با این حال خروجی مورد انتظاری ندارند و دولت به فکر چاره جویی است.
وجود مراکز تحقیقاتی متنوع در هر کشور نشان از فعالیت پژوهشی آن دارد اما در صورت توجه بیشتر به کمیت و دور شدن از کیفیت، خروجی های مورد انتظار از پژوهش مورد غفلت واقع می شوند.
در ایران دانشگاه علوم پزشکی تهران با ۹۰ مرکز تحقیقاتی در صدر قرار دارد و پس از آن دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی با ۶۰ مرکز، اصفهان با ۴۲ مرکز، شیراز ۴۱ مرکز و مشهد با ۳۶ مرکز در رتبه های بعدی قرار دارند. در مقابل دانشگاه های علوم پزشکی اردبیل، زابل، سبزوار، شاهرود و قم هر کدام تنها یک مرکز تحقیقاتی دارند.
فهرست این تعداد مرکز تحقیقاتی از میان ۹۹ مرکز، موسسه، انستیتو، بخش خصوصی و دانشگاه علوم پزشکی استخراج شده است.
از تعداد ۵۸۰ مرکز تحقیقاتی ۲۳۸ مرکز تنها در استان تهران قرار دارد که این مراکز به سازمان ها، دانشگاهها و بخش خصوصی تعلق دارد که این نکته را نشان می دهد که مراکز تحقیقاتی کشور بیشتر در تهران و مناطق مرکزی کشور متمرکز شده اند.
از سوی دیگر مراکز تحقیقاتی دارای همپوشانی در موضوعات نیز وجود دارند. به عنوان مثال چند دانشگاه یک مرکز تحقیقاتی با عنوان تکراری دارند.
این همپوشانی در حوزه هایی همچون دارویی، کودکان، سرطان، قلب و چشم، باروری و تولید مثل، اعصاب، زیست فناوری، عفونی و گرمسیری، عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دندانپزشکی قابل توجه است.
در حال حاضر ۱۰ مرکز تحقیقاتی در حوزه دارویی اعم از دارویی، زیست فناوری دارویی، نانوفناوری دارویی، گیاهان دارویی، ۲۰ مرکز تحقیقات در حوزه عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، ۱۴ مرکز تحقیقاتی با عناوینی از جمله مدل های سرطان، آسیب شناسی، پیشگیری، مرتبط با آلاینده ها، جراحی، ژن درمانی در حوزه سرطان و ۲۰ مرکز تحقیقاتی با عناوین مشابه در حوزه بیماری های اطفال و کودکان وجود دارند.
از دیگر همپوشانی ها می توان به وجود ۱۲ مرکز تحقیقاتی در حوزه بیماری های چشم، ۲۲ مرکز تحقیقات در مورد قلب، بیماری های مرتبط، پیشگیری و جراحی آن، ۲۳ مرکز تحقیقاتی با موضوع باروری و تولید مثل، ۲۰ مرکز تحقیقاتی در حوزه دندانپزشکی، ۲۰ مرکز تحقیقاتی در حوزه بیماری های عفونی، ۱۰ مرکز تحقیقاتی حوزه زیست فناوری و ۱۳ مرکز تحقیقاتی در حوزه گوارش و کبد اشاره کرد.
این همپوشانی ها تاحدی است که در برخی دانشگاه ها چندین مرکز همزمان به موضوع قلب و بیماری های مرتبط با آن می پردازند.
به طور نمونه در دانشگاه علوم پزشکی ایران پنج مرکز تحقیقاتی با عناوین الکتروفیزیولوژی قلب، اکوکاردیوگرافی قلب، بیماری های دریچه ای، مداخلات قلبی و عروقی قلب، قلب و عروق شهید رجائی و در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان چهار مرکز تحقیقاتی با عناوین بازتوانی قلبی، تهاجمی قلب و عروق، قلب و عروق و نارسایی قلبی به این موضوع می پردازند.
این در حالی است که در عالم پژوهش، مقالات برجسته، فعالیت های تحقیقاتی، اختراع و ابداع مبتنی بر دانش و تربیت پژوهشگران برجسته به عنوان خروجی های قابل توجه پژوهشی محسوب می شوند و تعداد مراکز تحقیقاتی از اهمیت کمتری برخوردار است.
منبع: مهر
