پژوهشگران مرکز تحقیقات ترابی نژاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در تلاشند زمینه درمان شکاف کام با استفاده از سلول‌های بنیادی مشتق از بافت چربی را فراهم کنند.

شیرین شاه ناصری متولد شهر اصفهان، فارغ التحصیل رشته دندان پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، نفر اول رشته جراحی فک و صورت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، رتبه یک آزمون سراسری بورد جراحان فک و صورت ایران و تقدیر شده توسط وزیر بهداشت وقت، در سال 1390 به علت تحقیقات برجسته و ارزشمند در زمینه سلول‌های بنیادی با در خواست رئیس وقت مرکز تحقیقات ترابی نژاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به عنوان پژوهشگر شروع به فعالیت کرده است.

وی برای نخستین بار از سلول‌های بنیادی مشتق از بافت چربی در مدل حیوانی برای درمان شکاف کام استفاده کرده است.

دکتر شیرین شاه ناصری اظهار کرد: استخراج سلول‌های بنیادی از فرد بیمار و کشت و نهایتا استفاده از آن برای درمان بیماران روش موثری است که در علم مهندسی بافت به آن پرداخته می‌شود.

این جراح فک و صورت افزود: از سلول‌های بنیادی می‌توان در اصلاح و ترمیم نقایص فک و صورت، ناهنجاری‌های مادرزادی، شکاف کام و لب و جراحی و ترمیم شکستگی‌های ناشی از تصادفات و حوادث استفاده کرد.

وی با بیان اینکه تاریخ جراحی فک و صورت شاهد تلاش‌های بی وقفه جراحان برای بهبود نتایج بازسازی نقایص کرانیوفاسیال بوده که اثراتی مخرب روی زیبایی، عملکرد و روح وروان بیماران دارد، ادامه داد: شکاف دهانی- صورتی به عنوان شایع‌ترین ناهنجاری مادرزادی در ناحیه کرانیوفاسیال نیز از این امر مستثنی نبوده و گرافت استخوان شکاف آلوئول بخش جدایی ناپذیر در پروسه درمان بیماران با شکاف لب و کام یک طرفه یا دو طرفه است.

این محقق تصریح کرد: هر چند پیوند استخوان اتوگرافت که از طریق خود بیمار به دست می‌آید به علت دارابودن سلول‌های استئوژنیک و ماتریکسی که سیستم ایمنی را تحریک نمی‌کند، بهترین انتخاب به نظر می‌رسد، اما معایبی مثل ایجاد نقص در ناحیه دهنده، اختلال در رشد، تحلیل و محدودیت در میزان دارد.

شاه ناصری افزود: این مطالعه برای نخستین بار در ایران و جهان، به بررسی کمی استخوان تولید شده توسط تکنیک مهندسی بافت با استخوان اتوژن پرداخت و نتایج مطالعه، حاکی از آن بود که هر چند پیوند استخوان اتوژن هنوز استاندارد طلایی درمان نقایص استخوانی از جمله شکاف آلوئول می‌باشد و هم اکنون روش معمول برای درمان این ناهنجاری‌ها، استفاده از قسمتی دیگر از بدن مانند استخوان لگن، پا یا دنده است که تبعاتی از جمله عفونت، اختلال در راه رفتن، اختلالات حسی و ایجاد نقص در ناحیه‌ای دیگر را به همراه دارد اما تکنیک مهندسی بافت در مواردی که محدودیت دسترسی به استخوان اتوژن داریم یا احتمال ایجاد موربیدیتی قابل توجه در محل دهنده می‌رود، می‌تواند به عنوان یک تکنیک جایگزین با موفقیت کلینیکی و استخوان سازی مطلوب مورد استفاده قرار گیرد.

وی تاکید کرد: هدف از مهندسی بافت، استفاده از سلول‌های بنیادی بدن به جای استفاده از این مواد می‌باشد. سلول های بنیادی توانایی تبدیل و تمایز به انواع مختلف سلول‌های دیگر را دارد و از آن می‌توان در تولید سلول و بافت‌های مختلف دیگر مانند بافت‌های عصبی، ماهیچه‌ای، استخوانی، غضروفی و پوششی استفاده کرد. در این روش سلول‌های بنیادی مورد نیاز از مغز استخوان، چربی، پالپ دندان شیری، دندان عقل و .... با کمترین آسیب استخراج و متمایز شده و در محلی که دچار نقص شده به واسطه ماده حامل جاگذاری می‌شود تا بافت از دست رفته ترمیم و اصلاح شود.

این دستیار جراحی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه داد: بیماران شکاف لب و کام با شیوع یک در هزار تولد از مشکلات بزرگ در ناحیه دهان، فک و صورت می‌باشد. این بیماران از بدو تولد تا دوران بلوغ به طور متوسط نیاز به عمل‌های جراحی متعدد، گفتار درمانی و.. خواهند داشت و انجام جراحی‌های کم عارضه بسیار مطلوب خواهد بود.

شاه ناصری تصریح کرد: در طرح تحقیقاتی که به درمان شکاف آلوئول توسط سلول‌های بنیادی مستخرج از بافت چربی اشاره دارد، هر چند میزان استخوان سازی نسبت به روش پیوند استخوان را کمتر گزارش کردند (70 درصد در برابر موفقیت 90 درصد روش پیوند استخوان پا)، ولی این پژوهش نوید شروع راهی طولانی در این مسیر در جهت بی نیاز شدن بیماران شکاف لب و کام از پیوند استخوان و درمان‌های پر عارضه را دارد.

وی با اشاره به طرحی که با استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان آرتروز مفصل گیجگاهی- فکی می‌باشد، تصریح کرد: یکی از شایع‌ترین مشکلات سیستم جونده، عدم عملکرد صحیح مفصل گیجگاهی فکی است که نیاز به تشخیص به موقع و درمان دارد. شیوع این بیماری در بزرگسالان 27 تا 70 درصد و در کودکان 14 تا 20 درصد است.

این نخبه جوان ایرانی اظهار کرد: متاسفانه بسیاری از افراد، مدت زمان زیادی از عوارض این بیماری رنج می‌برند و درمان آن در موارد پیشرفته آرتروز، پیچیده و شامل جایگزینی مفصل با مفصل مصنوعی و پروتز است که علاوه بر پیچیدگی و پر عارضه بودن جراحی فوق، هزینه زیادی هم به بیمار تحمیل می‌شود.

وی با اشاره به اتیولوژی آرتروز که به علت التهاب شاهد تخریب برگشت ناپذیر غضروف مفصلی هستیم، افزود: با از بین رفتن غضروف، ساییده شدن دو استخوان فضای مفصلی بسیار دردناک و برای بیمار غیر قابل تحمل خواهد بود که در مراحل پیشرفته بیماری، بیمار ناگزیر از تعویض مفصل خواهد بود.

شاه ناصری افزود: در این تحقیق سعی بر تولید سلول‌های غضروف ساز از بافت چربی و انتقال آن به مفصل فک برای درمان آرتروز خواهد شد که امید است افقی جدید در درمان اینگونه بیماران پیش روی جراحان فک و صورت قرار دهد و عوارض و همچنین هزینه‌های سنگین درمانهای متداول گذشته را به طرز چشمگیری کاهش دهد.

منبع :ایردن